Test | Garbaruk 11-speed cassette met 500% bereik

Oplossing uit Polen: Garabaruk 11-speed cassette met 12-speed bereik

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: een nieuwe cassette voor mijn trouwe maar oude Sram XX1-aandrijflijn ging een flinke hoop knaken kosten. Tussen de € 270,- en € 350,-, afhankelijk van waar je ’m koopt. Terwijl het bereik van deze 10-42-cassette naar de huidige 1×12-maatstaven aan de karige kant is; slechts 420% tegenover 500% of meer bij 12-speed cassettes. Een nieuwe 12-speed groep kopen dan maar? Dat is ook weer zo wat. In de eerste plaats vanwege de kosten en in de tweede plaats ook zonde. Immers, mijn XX1-derailleur en –schakelaar zijn nog helemaal prima. Op de website van de Poolse onderdelenmaker Garbaruk vind ik een oplossing: een 11-speed cassette met het bereik van een 12-speed cassette. Net als het origineel van Sram is de Garbaruk-cassette nagenoeg geheel gefreesd uit chromo-staal. Alleen de grootste krans is van 7075-aluminium.

“Kwalitatief ziet het er top uit, het gewicht is met 300 gram lekker laag en dat allemaal voor een lagere prijs (€ 219,-) dan de Sram XX1-cassette. Te mooi om waar te zijn? Een beetje wel…”

Kwalitatief ziet het er top uit, het gewicht is met 300 gram lekker laag en dat allemaal voor een lagere prijs (€ 219,-) dan de Sram XX1-cassette. Te mooi om waar te zijn? Een beetje wel. Om deze 10-50t cassette te kunnen gebruiken, moet er een langere kooi aan de derailleur worden geschroefd. Kosten: € 59,- los en € 263,- als je ’m in een pakketje samen met de cassette koopt. Zo ben je toch meer kwijt dan je in eerste instantie dacht. Maar nog altijd minder dan met het originele spul. Toch? Niet helemaal. Je kunt in die langere Garbaruk-kooi de oude derailleurwieltjes terugplaatsen, maar ik vond het fraaier om de gefreesde aluminium derailleurwieltjes van Garbaruk te gebruiken. Dat levert een extra bedrag op de rekening op van € 60,-. Maar volgens Garbaruk ook preciezer schakelen en – vanwege de grotere diameter van het onderste wieltje – minder weerstand.

Overigens, Gabaruk grijpt met de nieuwe kooi helaas niet de kans een bekend een zwak punt van Sram 11- en 12-speed derailleurs (tot modeljaar 2020) aan te pakken: de aan de voorzijde open kooi. Hierdoor is ook bij de Gabaruk-kooi het onderste derailleurwieltje kwetsbaar voor ongewenst contact met opvliegende keien. Met z’n nieuwe wide-range Eagle-derailleurs heeft Sram dat probleem inmiddels zelf al wel aangepakt.

Makkelijk monteren

Het monteren van de langere kooi is met behulp van de juiste gereedschappen en een instructievideo op de Garbaruk-website binnen een kwartiertje gepiept. Het wisselen van de cassette is niet anders dan bij de originele Sram-cassettes voor XD-naven. Ook het bepalen van de juiste kettinglengte wijkt niet af van standaard.

So far so good en die eerste indruk blijft staan als ik de getunede XX1-aandrijflijn op de Utrechtse Heuvelrug voor de leeuwen gooi. De nieuw gemonteerde Sram XX1-ketting schakelt soepel op en af over de cassette en eerlijk gezegd merk ik nauwelijks verschil met het origineel van Sram. Maar ook in vergelijking met een actuele XX1 Eagle 12-speed cassette presteert de Garbaruk-cassette erg goed. Ja, XX1 Eagle schakelt soepeler en preciezer, maar het verschil is klein. En de grotere tussenstappen dan? Immers, als je een 11-speed cassette hetzelfde bereik geeft als een 12-speed exemplaar, dan worden de stappen tussen de versnellingen bij die eerste groter. Klopt. In het middelste bereik van de Garbaruk-cassette zijn die tussenstappen inderdaad groter. Maar niet hinderlijk groter. En bij de vier zwaarste verzetten, daar waar je het liefst kleine stapjes hebt, daar zijn de stappen gelijk.

“Ook opvallend: het geheel rijdt, in combinatie met een ovaal voorblad van Garbaruk, opvallend stil.”

Ook opvallend: het geheel rijdt, in combinatie met een ovaal voorblad van Garbaruk, opvallend stil. En dat ook bij achteruittrappen – de achilleshiel van veel cassettes die niet van Shimano of Sram zijn – blijft de ketting op elk verzet goed liggen. Tot zover missie geslaagd.

Geen voordeel zonder nadeel

Na een de eerste testritten op de Heuvelrug gaat de ‘geGarbarukte’ Sram-groep mee naar de Alpen. Ook hier staat de Poolse cassette z’n mannetje. Bij de eerste stenige trail naar beneden manifesteert zich echter een onaangename verassing: een wild klapperende ketting! Als gevolg van de toegenomen hefboom van de langere kooi trekt de ketting de ‘roller bearing clutch’ van de Sram XX1-derailleur te makkelijk door z’n weerstand heen. Reguliere 12-speed derailleurs hebben dat probleem niet, omdat die een hogere veerspanning en een straffere demping hebben. Om van het klapperen af te komen, haal ik een schakeltje uit de ketting. Dat helpt enigszins de rust te herstellen, maar nu laat de ketting zich lastiger naar de grootste krans dirigeren. Ik plaats de schakel dus weer terug en kies vanaf nu in afdalingen voor een lichter verzet om de ketting op spanning te houden en overmatig klapperen tegen te gaan. Dat werkt, maar ideaal is het niet.

Conclusie

Voor een dubbeltje op de eerste rang zitten klinkt interessant. Maar ook hier kan het uiteindelijk toch niet. Erg jammer, want de Garbaruk-onderdelen die ik gebruikt heb om mijn Sram XX1-aandrijflijn hetzelfde grote bereik te geven als een officiële 12-speed groep stellen op geen enkel punt teleur. Kwaliteit, functionaliteit gewicht en prijs, het is allemaal even goed. De zwakke schakel is de originele Sram XX1 11-speed derailleur, die over te weinig veerspanning en weerstand blijkt te beschikken om de ketting van de getunede set-up tijdens ruige afdalingen in toom te houden.

Garbaruk levert het hele spul ook voor het ombouwen van 11-speed aandrijflijnen van Shimano. Aangezien daarbij de kleinste krans 11 in plaats van 10 tandjes telt, kom je helaas niet aan de 500% bereik. Maar aangezien de weerstand van Shimano-derailleurs instelbaar is, verwacht ik wel iets minder problemen met een klapperende ketting.

Tekst en foto’s: Arjan Kruik