GRX: Shimano gaat gravelen met 3 specifieke gravel-groepsets!

Wat is er dan zo gravel-specifiek? De vorig jaar geïntroduceerde Ultegra RX derailleur werkt toch prima voor de gravelbike? Evenzo de mix van Di2 racefiets-rem-/schakelgrepen met een Di2 XT of XTR achterderailleur? Ja, inderdaad. Het geeft Shimano echter de mogelijkheid nieuwe specifieke opties uit te brengen. Zoals een linker rem-/schakelgreep die een dropper kan bedienen (!) en een secundaire in-line remgreep voor boven op het stuur! Daarnaast zijn de rem-/schakelgrepen anders vormgegeven dan die van de weggroepen. Tot slot geeft een eigen label (GRX, dus) de mogelijkheid om de look van alle onderdelen op elkaar af te stemmen. Saillant detail: bij Shimano’s GRX gravel-groepsets mix’n’match je nog wel op het vlak van de cassettes…

GRX: Bewust veel opties

Shimano is altijd al een firma geweest die je opties aanbiedt. Waar de Ameri-Duitse concurrent een ‘less is more’ benadering heeft, kiest de Japanse firma bewust een ander pad; geen fietser is hetzelfde, dus waarom zou hun aandrijfgroep dat wél zijn? In de mountainbikewereld heeft de voorderailleur-loze benadering van Sram ondertussen duidelijk de overhand. Op de weg deed Sram destijds al eens een poging met hun Force 1 en Rival 1 groepsets, maar die bleken enkel succesvol in het cyclocross- en gravelsegment. Een aandrijving zonder voorderailleur biedt frameontwerpers immers de mogelijkheid om korte achtervorken te combineren met brede banden. Ideaal voor die racefietsen met dikke banden dus?

Ja; veel gravelbikes kúnnen niet eens meer met een voorderailleur worden afgemonteerd, en veel bikers vinden dat prima. Maar lang niet allemaal. De gravelscene is zó gevarieerd, dat er genoeg bikers zijn die met het beperkte bereik óf de grote sprongen van een one-by aandrijving niet wegkomen. Die voorderailleur mag voor Sram al dood en begraven zijn; genoeg consumenten denken daar dus nog anders over en Shimano biedt ook hen wat ze willen. Zelfs Sram lijkt dat inmiddels te beseffen. Ook al pushen ze 1×12, hun gloednieuwe elektrische RED AXS en Force AXS weg- en gravelgroepsets zijn óók met voorderailleur te koop.

2×10, 2×11, 1×11, mechanisch én elektrisch

Shimano introduceert de gravel-specifieke GRX meteen op drie niveau’s, in zowel mechanische als elektrische varianten:

• RX800: 1×11, 2×11, elektrisch en mechanisch;
• RX600: 1×11, 2×11, mechanisch;
• RX400: 2×10, mechanisch.

Shimano presenteert misschien wel 3 niveau’s aan gravel-groepsets, maar doet dat wel met iets beperkte unieke componenten. Zo zijn er alleen voor- en achterderailleurs op RX800 niveau (mechanisch en elektrisch) en RX400 niveau (mechanisch), terwijl de cranks er alleen op RX800 en RX600 niveau zijn en de rem-/shifters juist wél op alle niveaus uitgerold worden. Het een en anders is echter wel grotendeels uitwisselbaar, waardoor er toch drie quasi volledige groepsets zijn.

Geen 12-speed?

Is het opvallend dat Shimano voor deze nieuwe gravel-groepsets bij 11 en zelfs 10 speed blijft? De 12-speed die Shimano vorig jaar met de XTR offroad topgroepset introduceerde, blijft voorlopig dus voorbehouden aan die topgroep. Geheel naar Shimano’s strategie is het dan ook logisch dat de eerste 12-speed ‘racefiets-stuur-groepset’ de volgende iteratie van de topgroep Dura Ace is. Daarbij heeft de 11/10-speed insteek van GRX natuurlijk als groot voordeel dat het allemaal compatibel is met wat er nú al op markt is.

Onderaan dit artikel nog wat overdenkingen over dit thema.

Ook géén GRX cassettes en kettingen

Gravel-specifieke groepsets dus, ook gravel-specifieke cassettes en kettingen? Nee, zó gek hoeft het ook niet direct. De GRX achterderailleurs zijn afgestemd op het gebruik van de Deore, SLX en XT mountainbikecassettes en de cassettes uit de Tiagra, 105 en Ultegra wegfietsgroepsets en de bijbehorende kettingen. Shimano lanceert de GRX gravel-groepsets dan ook zonder beiden. Aan jou de taak om de bepalen welke spreiding en stapgroottes je wilt.

Shimano adviseert daarbij het volgende:

GRX derailleurs

De GRX achterderailleurs bieden, buiten hun looks, feitelijk niet echt iets nieuws. Ze bouwen voort op de bekende mountainbikederailleurs en de vorig jaar geïntroduceerde Ultegra RX achterderailleur. Dat betekent voor de achterderailleurs de Shadow RD+ bouwvorm, die de derailleur méér onder het frame positioneert en daarmee zijdelings minder uitsteekt. Uiteraard zijn ze ook uitgevoerd met een clutch, die ook bij een setup mét voorderailleur nuttig dienst doet door de hele aandrijving stiller te houden. Het topmodel achterderailleur, de RX817, kun je gerust zien als een ‘omgekatte’ XT Di2. De algehele constructie en toegepaste materialen zijn nagenoeg gelijk, alleen de looks zijn meer uh.. gravel(?).

In totaal zijn er 5 achterderailleurs. De RD-RX817 en RD-RX815 zijn de Di2 11-speed versies, de RD-RX812 en RD-RX810 zijn de mechanische broers. De ’17 en ’12 zijn de versies met de kortere kooi en zijn bestemd voor one-by setups. De ’15 en ’10 modellen hebben een langere kooi om de grotere totale capaciteit van de setups mét voorderailleur aan te kunnen. De RD-RX400, tot slot, is de 10-speed achterderailleur die altijd gecombineerd wordt met de twee kettingbladen vooraan.

De voorderailleurs houden het midden tussen die van de mountainbike- en racefietsgroepen. Ze hebben een compacte kooi en zijn ten opzichte van de wegversies – samen met de kettinglijn – 2,5 mm naar buiten geplaatst, om zo ruimte te bieden aan achterbanden tot een breedte van 42 mm. De montage gebeurt via de racefiets-specifieke ‘aanlas’-beugel.

Overigens is de ‘cable pull’ van de voor- en achterderailleurs en shifters van de RX800 en RX600 onderdelen identiek aan Ultegra en 105 11-speed groepset en die van de RX400 aan die van de Tiagra 10-speed groepset. Kun je dus nog steeds blijven mixen en matchen…

Aluminium gravel-cranksets

Shimano ‘gelooft’ niet in carbon cranks, dus ook voor de gravelbike krijg je bij de Japanse firma gesmede aluminium cranks. Verspreid over de drie GRX-modelreeksen voert Shimano slechts 2 gravel-specifieke cranksets: RX800 en RX600. Beide kunnen zowel met één als twee kettingbladen worden uitgevoerd. De kettinglijn bij beide typen is 2,5 mm verder naar buiten, ten opzichte van de racefietsgroepsets, om dus ruimte te maken voor brede banden.

De RX400 (2x)10-speed setup maakt gebruik van een RX600 crank met specifieke 10-speed kettingbladen. De one-by kettingbladen hebben het ‘Dynamic Chain Engagement’ tandprofiel; Shimano’s versie van het dikke-dunne-tanden-concept. De RX800 one-by heeft een kettingblad met 42 of 40 tanden, terwijl de RX600 versie altijd 40 tanden telt. Bij de two-by versies heeft de RX800 crankset 48 en 31 tanden; een verschil van 17 tanden, wat daarmee Shimano’s grootste sprong ooit is. De RX600 doet het met een verschil van 16 tanden tussen het grootste kettingblad met 46 tanden en de kleinste 30 tanden.

Zoals gebruikelijk bij Shimano, meten de assen 24 mm in diameter en zijn ze in alle gangbare trapas-potten te monteren via geschroefde of geperste trapaslagers.

Rem-/schakelgrepen: ‘Gravel specific ergonomics’

De mechanische GRX rem-schakelgrepen lijken sterk op die van de Ultegra, 105 en Tiagra groepsets. Sterker nog; de mechanische RX810, RX600 en RX400 grepen maken gewoon gebruik van respectievelijk de Ultegra, 105 en Tiagra ‘body’ en mechaniek – met race-specifieke cable pull dus. De remhendels zijn echter wél GRX-specifiek. ‘Gravel specific ergonomics’; de hendels zijn iets breder en voorzien van meer textuur voor méér grip.

De RX815 voor de elektrische rem-/schifter is wél volledig nieuw. De ergonomie is ten opzichte van de Ultegra en Dura Ace Di2-greep veranderd. Zo komt de voorzijde iets scherper omhoog, waardoor er een duidelijkere ‘kom’ ontstaat waar je met je handpalm in of tegen aan hangt. De body is ook iets verbreed voor méér ondersteuning en de rubberen hoezen zijn anders geprofileerd om méér grip te bieden. Tot slot is de remhendel veranderd op twee punten. Ten eerste de vorm en de textuur (zoals bij de mechanische grepen) en ten tweede is het scharnierpunt 18 mm hoger geplaatst. In combinatie met de toepassing van het Servo Wave principe dat we van de mountainbike remhendels kennen, zou dit resulteren in méér remkracht bij een lichtere bediening.

Er bestaan géén 1×11-specifieke Di2-grepen. De RX815 heeft ook op de linker shifter dus altijd twee knoppen op de remhendel en één bovenop de greep onder de rubberen hoes, zoals bij Shimano Ultegra en Dura-Ace. Met Shimano’s E-Tube applicatie kun je ze zelf programmeren; bijvoorbeeld dat je met beide knoppen op de linker greep de achterderailleur in de ene richting beweegt, terwijl die op de rechter greep de derailleur de andere kant uit beweegt. Oftewel: Sram’s eTap-schakelprincipe. Je kan er ook voor kiezen om er Di2-compatible niet-Shimano-componenten -zoals computers- mee te bedienen.

Tot slot is er nóg een specifieke linker rem-/schakelgreep voor de mechanische one-by setups: de RX810-LA. Die heeft een bewegende ‘schakelhendel’, maar dan zonder ‘klikjes’: hij is namelijk bedoeld om een dropper mee te bedienen! Nu kun je je afvragen of je niet beter gewoon een mountainbike kan pakken als je een dropper nodig hebt, maar los daarvan: met de RX810-LA behoren de lelijke geknutselde extra hendels op de gravelbike-racebocht gelukkig tot het verleden.

Remmen

Alle GRX gravel-groepsets hebben hydraulische schijfremmen. Géén mechanische opties dus. De remklauwen zijn enkel met flatmount-montage verkrijgbaar, op RX800 en RX400 niveau. De RX600 groepset krijgt RX400 remklauwen. De RX800 zijn daarbij uitgevoerd met de remblokken met de ICE Technology koelvinnen voor extra hitte-afvoer. Die zijn overigens ook gewoon weer te monteren in de RX400 remklauw, die feitelijk -op afwerking en logo-kleur- niet echt anders is.

Secundaire remhendels!

Het grootste nieuws bij Shimano’s GRX gravel-remmen betreft de in-line remhendel die je als extra rembediening boven op het stuur in serie kunt zetten met je rem-/schakelgreep. Deze optie ken je wellicht van de oude mechanische velgremmen in de cyclocross, of van Parijs-Roubaix-specials. Je kan er mee remmen wanneer je je handen boven op het stuurt hebt. In een hydraulische setup is dat wat ingewikkelder te realiseren, maar niet onmogelijk, zo blijkt. Mooi om te zien dat Shimano deze optie ontwikkeld heeft. Ze zitten natuurlijk wel gruwelijk in de weg voor je stuurtas…

GRX gravelwielen

Tot slot biedt Shimano onder het GRX-label ook passende gravelwielsets. De RX570 wielset bestaat uit een asymmetrische aluminium, tubeless-ready velg met een interne breedte van 21,6 mm en een hoogte van 22 mm. Ze zijn voor- en achteraan uitgevoerd met 24 straight-pull spaken die de velgen verbinden met respectievelijk 100 x 12 mm voor- en 142 x 12 mm achternaven. Qua diameter zijn zowel 700c als 650b verkrijgbaar. De vrijloop is -hoe verfrissend- gewoon de reguliere Shimano-cassette passing zoals we die al jaren kennen en dus compatibel met… veel.

Overzicht specificaties Shimano GRX groepsets

Gewichten
Shimano heeft bij dit persbericht wél gewichten vermeldt. Een overzicht (in grammen) van de gewichten, zover nu al bekend:

Bron en meer info: bike.shimano.com