DT Swiss Ratchet DEG DF
DT Swiss presenteert een nieuwe toevoeging aan hun Ratchet DEG-naven: DEG DF. DF staat voor Degrees of Freedom en draait (letterlijk…) om het geven van méér vrijheid in de vrijloop. Juist ja, nadat we jarenlang de vrijloophoek steeds kleiner zagen worden, is er een ommekeer. Want, zo blijkt, méér vrijloophoek betekent minder pedaalterugslag tijdens het inveren van de achtervering.
Wat is pedaalterugslag ook al weer?
Wanneer je achtervering inveert, beweegt de achteras weg van de trapas. De mate waarin is afhankelijk van de exacte constructie van de achtervering. Maar nagenoeg elke fullsuspension heeft hiermee te maken, omdat de achtervork niet roteert rond de trapas, maar een lagerpunt ergens daar boven. En in de regel geldt: hoe meer veerweg, hoe meer dit effect optreedt.
Doordat de afstand tussen crank en achterwiel groter wordt, moet de ketting in feite langer worden. Aan de bovenzijde loopt de ketting tussen kettingblad en cassette: daar is geen surplus aan ketting. Maar aan de onderzijde van de aandrijving zit de derailleur met een verende kooi die die extra lengte wél netjes kan ‘geven’. Dat kan echter alleen door óf de cassette óf de crank te laten roteren. Omdat de vrijloop in het wiel naar voren toe aangrijpt, kan die beweging bij een draaiend wiel soms niet voldoende worden toegestaan. Het gevolg: de crank wordt dan dus naar achteren getrokken. Dit effect noemen we pedaalterugslag.
De mate waarin dit optreedt is onder meer afhankelijk van de hoeveelheid veerweg, de exacte posities van de scharnierpunten tussen crank en cassette, maar óók hoe snel het wiel draait en op welke krans de ketting loopt. Daarbij geldt dat hoe langzamer het wiel draait of hoe sneller je trapt, hoe meer prominent terugslag merkbaar zal zijn. En dat is dan een duidelijk en vooral hinderlijk gevoel onder je voeten. Bovendien werkt je eigen gewicht (druk) op de pedalen de vering tegen. Schakel je achter naar grotere kransen, dan wordt dit effect sterker.
Niet de eerste met zo’n systeem
Onder meer Ochain met z’n kettingbladapter en E*Thirteen met de Sidekick-achternaaf zijn ontwikkeld om dit effect te verminderen. Net als wat DT Swiss nu met DEG DF introduceert, geven deze systemen een extra vrijheid in de aandrijflijn, om pedaalterugslag zo veel mogelijk op te vangen. En daarmee dan ook de vering beter z’n werk te laten doen.
Merk overigens op dat dit effect vooral duidelijk optreedt bij fullsuspensions met relatief veel veerweg en fietsen die een veersysteem hebben met véél anti-squat aan het begin van de veerweg. Dit soort veersystemen kenmerken zich juist door het bijkomstige fenomeen dat ze juist het achterwiel sterker de grond in duwen als je aanzet. Daardoor voelt de fiets ‘sneller’ bij het aanzetten, maar in feite maak je je vering dus ook minder efficiënt. Het zijn dezelfde krachten als bij de pedaalterugslag die hier ten grondslag liggen.
DF: twee vrijloophoeken in serie
Een standaard DT Swiss Ratchet DEG-naaf heeft 90 tanden en daardoor een vrijloophoek van 4 graden. Dat betekent dat wanneer je stopt met trappen, de vrijloop en dus de cassette maximaal 4 graden kan verdraaien voordat de ratchets weer aangrijpen zodra je trapt. De effectieve aangrijphoek van de vrijloop is dus altijd iets tussen 0 en 4 graden, afhankelijk van waar de tandjes ten opzichte van elkaar op dat moment staan.
Met de nieuwe DEG DF-module zet DT Swiss daar nog een extra vrijheidsmarge bovenop. In serie dus. Naast die maximale 4 graden van de ratchet-vrijloop zelf, krijg je er nog eens 10 of 20 graden extra speling bij. Wanneer de vering inveert en de kettinglengte toeneemt, kan de cassette altijd minimaal die extra 10 of 20 graden marge gebruiken om mee te draaien, plus dat beetje wat er van die 0 tot 4 graden verdraaiing in de ‘originele’ ratchet-vrijloop aan verdraaiing op dat moment is. Het resultaat: de crank wordt niet meteen achteruit getrokken. En dus neemt de pedaalterugslag sterk af en kan de vering vrijer bewegen.
Lastig te volgen? Onderaan dit artikel een video van DT Swiss, waar ze het (met iets meer marketingtaal) nog eens uitleggen.
Waarom niet gewoon een vrijloop met méér vrijloophoek?
Maar hoe is dit dan anders dan een gewone vrijloop? Eén zonder extra constructies en vrijheden, maar die gewoon van zichzelf een grote (zeg 20 graden of meer) vrijloophoek heeft? Het verschil is dat het DEG DF-mechanisme door de seriële schakeling van twee vrijloophoeken altijd een minimale vrije slag van 10 (of 20) graden biedt, onafhankelijk van de stand van het primaire vrijloopmechanisme. Bij een gewone naaf is de stand van de vrijloop (pallen of axiale ratchet-ringen) op het moment van inveren bepalend. Is de vrijloop op dat moment nét ingegrepen dan is de vrijloophoek dus nagenoeg nul en de pedaalterugslag dan ook maximaal. DT Swiss DEG DF biedt een duidelijk méér consistente en voorspelbare marge.
Dus ja; je hebt per definitie nu altijd een grotere vrijloophoek, maar het pedaalterugslag-effect is nu ook veel consistenter afgevangen. En daarin is DT Swiss’ ontwerp eigenlijk best elegant, juist door z’n betrekkelijk eenvoud. Er zijn geen extra pallen, veertjes en dempers, zoals in de Ochain-kettingbladspider of E*Thirteen Sidekick-achternaaf.
Instelbare vrijloophoek
DT Swiss geeft je de optie bij DEG DF te kiezen uit 0, 10 of 20 graden extra vrijloophoek. Daarmee stem je je achternaaf dus af op je rijstijl en terrein, waarbij DT Swiss het volgende aanbeveelt:
- 0 graden voor snelle aangrijping, bijvoorbeeld XC-gebruik;
- 10 graden als compromis tussen trap- en veerefficiëntie voor allmountain-toepassingen;
- 20 graden voor enduro of downhill, waar maximale reductie van pedaalterugslag maakt dat de vering optimaal z’n werk kan doen.
Voor e-mountainbikes is er overigens een specifieke Hybrid-versie, met keuzes van 0 of 10 graden. Het weglaten van die 20 graden-optie komt doordat bij deze constructie extra tanden nodig zijn om de aandrijfkrachten over te brengen. Die zijn bij e-bikes natuurlijk een stuk hoger. Deze Hybrid-versie heeft overigens 60 tanden voor de reguliere vrijloop, oftewel een vrijloophoek van 6 graden.
Update of upgrade?
DT Swiss levert de DEG DF als upgrade-kit die past in alle bestaande Ratchet DEG-naven. Je vervangt simpelweg de geschroefde tandring in de naafhuls en de DF-specifieke ratchets.
Waarom DT Swiss overigens de 0 graden optie in het ontwerp aanbiedt is niet helemaal duidelijk en bovendien bijzonder. Immers; waarom deze upgrade doorvoeren zónder de nieuwe vrijheidsgraad te benutten? Het zou kunnen betekenen dat DT Swiss de DEG-naven in de nabije toekomst standaard voorziet van de DF-constructie.
Prijs en beschikbaarheid
De DEG DF-onderdelen zijn vanaf nu beschikbaar als upgrade-set. De adviesprijs voor de ‘reguliere’ én Hybrid-versie van DEG DF is 129,90 euro. De set bestaat uit twee axiale ratchet-ringen, de binnenring met schroefdraad, twee veren en een tube smeermiddel. Ook levert DT Swiss je het gereedschap om de binnenring in de naafhuls te kunnen vervangen.
Bron en meer info: dtswiss.com
