Test | Shimano GRX-wielen: Onbekend maakt onbemind?

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Twee jaar rollen met Shimano GRX gravelbike-wielen

De eerste upgrade die na aanschaf van een nieuw gravelbike uitgevoerd wordt? Een carbon wielset! Er is niks zo verlokkelijk als een paar hoepels van dit zwarte composietmateriaal. Maar welke? Het aanbod aan carbon gravelbikewielen is inmiddels reusachtig. Voor mijn ouwe trouwe Conway GRV ben ik te rade gegaan bij Shimano, dat in de vorm van de GRX RX870 ook een paar gravelbikewielen met carbon velg in z’n assortiment heeft. Ondanks dat ze slechts 1.474 gram wegen en net geen 1.500 euro kosten, kom je ze in het wild maar weinig tegen. Dat in tegenstelling tot het versnellingssysteem en de remmen met dezelfde naam, waarmee Shimano in de gravelmarkt juist behoorlijk dominant is.

Onbekend maakt onbemind. Of dat terecht en onterecht is, heb ik de afgelopen twee jaar geprobeerd uit te vinden. Of beter: bíjna twee jaar, ik heb de GRX-wielen in oktober 2023 voor het eerst in m’n gravelbike gestoken. En daarna zijn ze veel en intensief gebruikt. De Conway in Velozine-kleuren is namelijk mijn werkfiets. Naast de wekelijkse trainingsritjes gebruik ik ‘m dus ook voor photoshoots en reportagereizen. De fiets heeft dus veel kilometers gemaakt, waarvan een flink deel met camera-uitrusting en extra bepakking. Van de Green Divide en een meerdaagse ronde door de Achterhoek tot tochten door het Duitse Saarland en in de Oostenrijkse Alpen, de Shimano GRX-wielen hebben het allemaal voor hun kiezen gekregen. Lees maar even mee…

Opbouw en afwerking

No-nonsense

De GRX-wielen hebben een utilitaire, no-nonsense uitstraling. Dat komt grotendeels door de matte afwerking van de velgen. Daardoor ogen ze eerder grijs dan zwart en missen ze de bling die velgen met een glanzende afwerking hebben. En al helemaal velgen waarbij de onderliggende, diepzwarte carbonstructuur zichtbaar is, zoals bij de Tenaci’s van Ere Research waarmee ik eerder reed. Ook de grote GRX-logo’s op de flanken van de velg, maar liefst twee per kant, zijn niet mijn smaak. Gelukkig zijn die logo’s uitgevoerd in een iets lichtere tint grijs, zodat het effect uiteindelijk niet al te storend is.

Maar goed, het gaat natuurlijk niet om het uiterlijk, maar om de specificaties en de prestaties. De velgen van de GRX-wielen zijn 30,7 millimeter breed en hebben een hoogte van 32 millimeter. “De 32 millimeter velghoogte zorgt voor een optimale aerodynamica op gravel”, aldus Shimano op z’n website, maar dat is natuurlijk flauwekul. Brede gravelbikevelgen met dito banden zijn notoir lastig aero te krijgen en 32 millimeter hoogte volstaat zeker niet. Aan de andere kant: 32 millimeter is tegelijkertijd ook weer dermate hoog, dat je er geen bovengemiddeld hoog comfort van moet verwachten.

De binnenbreedte van de velg is 25 millimeter. Dat is breed genoeg om ook gravelbanden met een breedte van meer dan veertig millimeter mooi te laten staan. Zoals m’n geliefde G-One RS van Schwalbe, die ik bij voorkeur in de 45 millimeter brede uitvoering rijd. Opvallend is dat de flank van de velg is voorzien van een conventioneel haakprofiel om de hieldraad van de band vast te houden. De hookless-trend laat Shimano dus aan zich voorbij gaan. Op zich niet zo gek: door de velgen met een haakprofiel uit te voeren, weet Shimano zeker dat de meeste banden probleemloos zullen passen.

Klassiek Shimano

De symmetrische carbon velgen zijn gespaakt rond GRX-naven. De 24 spaken per wiel zijn plat en voorzien van een rechte kop. De vrijloop is uitgerust met zes pallen die asynchroon door een getande ring lopen, wat een vrijloophoek van twintig graden oplevert. De body van de vrijloop is niet van aluminium, maar van staal. Dat is weliswaar iets zwaarder, maar in tegenstelling tot aluminium vreten de kransjes zich niet in staal in, waardoor de body lang mooi blijft. Merk op: de GRX RX870-wielen worden uitsluitend geleverd met de klassieke HG-body (zie ook paragraaf hieronder).

Ook klassiek Shimano: instelbare hoekcontactlagers. Bij deze zogenaamde cup-en-conuslagers is de lagerspeling in te stellen. Als je dit met wat fingerspitzengefühl doet, dan resulteert dat in een langdurig lichtlopende en spelingsvrij lagering. Tijdens de test heb ik overigens niets hoeven aanpassen aan de fabrieksinstellingen, dus gravelbikers met twee linker handen hoeven zich geen zorgen te maken.

Een gewichtslimiet voor de berijder geeft Shimano niet op. Alhoewel dat op zich vertrouwen in de sterkte van de wielen schenkt, doet de karige garantie dat deels weer teniet: niet meer dan de wettelijk verplichte twee jaar. Dat doen andere merken met een levenslange garantie, met vaak daarnaast een genereus crash replacement-programma, toch veel beter. Voordeel van een grote partij als Shimano is wel: alle slijtdelen – spaken, pallen, lagers, assen, body etc. – zijn breed verkrijgbaar.

Shimano GRX RX870 versus Shimano GRX RX880

Een probleem waarbij we bij Velozine wel vaker tegenaan lopen als we producten langdurig testen: de fabrikant komt gedurende de testperiode met wat nieuws op de proppen. Zoals Shimano, dat afgelopen jaar de GRX RX880 in de markt zette. Noodzakelijk, die nieuwe wielen, want in tegenstelling tot onze GRX RX870’s past op de GRX RX880-wielen wél een microspline-body. En die is noodzakelijk voor Shimano’s nieuwe 1×12-speed GRX Di2 transmissie, met 10/51-tands cassette. Andere verschillen: de GRX RX880 heeft een andere vrijloop en is klassiek gespaakt met spaken met een J-vormige kop. Plus: er staan geen grote logo’s op. Voordeel van iets nieuws: het oude wordt goedkoper. De GRX RX870-wielen uit deze test zijn inmiddels breed verkrijgbaar voor rond duizend euro. En dat maakt ze een zeer interessante propositie.

Hoe bevallen de Shimano GRX-wielen?

Gebruiksgemak: banden omleggen is een makkie

Tubeless rijden is echt een zegen, maar zoals ik tot mijn grote frustratie meermaals heb ervaren, sluiten nog steeds niet alle combinaties van banden en velgen goed op elkaar aan. Gelukkig heeft Shimano op dat punt zijn huiswerk goed gedaan. De wielen worden geleverd met vooraf gemonteerd velglint en tubeless-ventielen. Het omleggen van de banden is een werkje van niks; met een klein beetje hulp van een bandenlichter leg je ze er vlot en makkelijk om. Daarna is het een kwestie van oppompen, laten ploppen en klaar. Een compressor is absoluut niet nodig, een reguliere vloerpomp volstaat.

Gedurende de testperiode hebben de GRX-wielen onopvallend goed gefunctioneerd. In combinatie met de lichte en snelle G-One RS-banden van Schwalbe komen ze bovengemiddeld vlot op gang. Zeker als je van een paar zware aluminium wielen komt, is het dynamische rijgevoel waarop deze lichte carbon wielen z’n berijder trakteren echt een cadeautje. Ondanks hun geringe gewicht doen deze carbon hoepels als het om sturen gaat onopvallend hun ding, nauwkeurig en zonder nukken. De stijfheid is dik in orde. Althans, als ik die op mijzelf betrek, met mijn gewicht van zo’n 75 kilo.

Comfort: banden spelen sleutelrol

Alhoewel het comfort maar voor een klein deel door de wielen wordt bepaald – de banden spelen hierin altijd de hoofdrol – heeft een wiel wel degelijk invloed op hoe het comfort ervaren wordt. Of misschien beter nog: de velg. Alhoewel de carbon velgen met 32 millimeter niet extreem laag zijn – integendeel –, voelen de GRX-wielen eerder vergevingsgezind aan dan hard. Ter relativering van dit gevoel: ik heb de wielen zoals gezegd gereden met de Schwalbe G-One RS in 45 millimeter en die band is vanwege z’n volume en souplesse een van de meest comfortabele in z’n soort. En daarmee kom ik gelijk op een van m’n stokpaardjes: een pietsie minder luchtdruk in het algemeen en een bredere band in het bijzonder brengen méér comfort en tractie dan welke geavanceerde velgconstructie dan ook.

Kwaliteit: degelijk en probleemloos

Ook qua sterkte valt er niets op de GRX-wielen aan te merken. Een paar keer heb ik een wortel zó hard geraakt dat deze met een luide kloenk tegen de velg klapte. Maar zonder zichtbare schade. Dat wil zeggen: niet aan de velg. Maar één keer wel met stootlek. Gelukkig kreeg ik dat met een bandenplug weer snel gedicht. Toegegeven: het karkas van de Schwalbe G-One RS is redelijk dun, wat deze snelle band niet tot de eerste keus maakt voor wie lekvrij wil rijden. En al helemaal niet met bepakking. Desondanks lijken velgen met een breed, haakloos velgprofiel op dat punt betrouwbaarder.

Over betrouwbaar gesproken: gedurende de test is geen enkele spaak gebroken, ook niet tijdens tochten met bepakking, waarbij met name het achterwiel het extra zwaar te verduren heeft. En ook dat heb ik wel eens anders meegemaakt: volle fietstassen zijn notoire spakenslopers. Na dik anderhalf duizend kilometer vertonen de wielen geen enkele slag en is de spaakspanning rondom nog mooi gelijkmatig. Ik kan het niet hard maken, maar het is inmiddels wel mijn ervaring dat wielen met carbon velgen beter bestand lijken te zijn tegen de zware belasting van fietsen met bepakking dan wielen met aluminium velgen, zélfs als die aluminium wielen een stuk zwaarder zijn en dus gevoelsmatig degelijker.

Onderhoud: niet ingewikkeld

Een groot verschil met naven van Shimano en bijna alle andere naven: je kunt ze zelf redelijk makkelijk onderhouden. Bij de door de Japanse onderdelenmaker traditioneel toegepaste cup-en-conuslagers kun je namelijk niet alleen zelf de lagerspanning instellen, maar kunt je eveneens zelf de lagers schoonmaken en opnieuw in het vet zetten. Benodigdheden: twee conussleutels nummer 17. Ik heb de lagers na anderhalf duizend kilometer geopend om ze te bekijken. In het linker lager is het vet nog maagdelijk wit, rechts lijkt gezien de verkleuring wat vuil binnengedrongen en is een schoonmaakbeurt niet overbodig. Al met al best verrassend, want cup-en-conuslagers hebben de reputatie gevoeliger te zijn voor het binnendringen van vuil dat geheel afgedichte industrielagers. De lagers van deze GRX-wielen – zeker het linker – laten zien dat dat niet per se waar is.

Waar bij veel naven de lagers niet of zeer lastig schoon zijn te maken en het vrijloopmechanisme juist makkelijk, daar doet Shimano het andersom. De Shimano-body en de binnen liggende lagers en pallen vormen namelijk een afgesloten geheel. Voordeel: je hoeft de vrijloop niet te smeren. Nadeel: als-ie stuk is of versleten moet je een nieuwe kopen. Plus: je trekt ‘m er in tegenstelling tot de meeste andere naven niet zonder gereedschap af. Je hebt een inbus nummer 15 nodig om de holle bout los te schroeven die de body met de naaf verbindt. Dat is ook zo’n karakteristieke Shimano-constructie: naaf en body vormen feitelijk één constructief geheel. Hierdoor kan Shimano de lagers maximaal aan de uiteinden positioneren, wat voor de verdeling van de krachten een voordeel is.

Conclusie

Al voor de adviesprijs is de GRX RX870 een prima deal. Er valt namelijk maar weinig op- en aan te merken op deze carbon gravelwielset van branchegigant Shimano. Oké, het ontbreken van de mogelijkheid een 12-speed 10/51-tands cassette op de standaard HG-body te steken kan een dingetje zijn. Maar voor zover ik het kan overzien rijdt de meerderheid van de Nederlandse gravelbikers nog steeds met twee maal elf. En dan is zo’n HG-body prima. Verder kun je de meeste vakjes aanvinken. Licht? Check. Niet te te stijf en zeker niet te slap? Check. Degelijke constructie? Dubbelcheck.

Kortom: zeker nu deze carbon gravelbike-wielen links en rechts voor véél minder dan de adviesprijs aangeboden worden, zijn er maar weinig redenen om ze te negeren. Of het moet de garantie zijn. Daar waar sommige andere wielenbouwers levenslang garantie op productiefouten geven en die bovendien aftoppen met een royale crash replacement-regeling, daar moet je je bij Shimano tevreden stellen met niet meer dan de wettelijk verplichte twee jaar fabrieksgarantie.