Reizen | Saarland: Gravelbiken in het groen

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Laat ik maar gelijk m’n kaarten open op tafel leggen: het was vorig jaar mei helemaal niet de bedoeling dat Joris, Mark en ik zouden gaan gravelbiken in Duitsland. Ik had voor de week tussen Hemelvaart en Pinksteren namelijk een hotel gereserveerd in het Italiaanse Cortina d’Ampezzo om daar met de gravelbike een paar onverharde bergpassen te gaan bedwingen. Maar de weergoden beschikten anders. Een dik pak sneeuw in de week voor Hemelvaart blokkeerde letterlijk en figuurlijk onze Dolomieten-ambities.

Maar wat dan? De agenda is leeg, de fietsen zijn al geprepareerd en thuisblijven is geen optie. Gelukkig is er een plan B. En dat is in dit geval dus dat kleine maar fijne Duitse bundesland Saarland. Ik was er in het najaar van 2024 geweest om voor Velozine een mountainbikereportage te maken en toen was me opgevallen dat de vele onverharde wegen en paden aldaar zich uitstekend lenen voor het maken van tochten op de gravelbike. Dus als Cortina onverwacht uitvalt als reisbestemming, is Saarland het eerste dat me te binnen schiet als plek waar ik met de gravelbikes wel eens zou willen fietsen. Niet al te ver weg, honderd procent sneeuwvrij, een goede infrastructuur voor gravelbikers en, in de vorm van Saarbrücken, met een leuke stad die als uitvalsbasis kan dienen.

Lang verhaal kort: een paar mailtjes en telefoontjes later is het voor de bakker. Saarland, we komen eraan!

Rondje Saarbrücken: Urban Explorer

Aangezien we al vroeg in de middag bij ons hotel in Saarbrücken arriveren en de weersverwachting voor de komende dag bovendien uitermate slecht is, besluiten we nog even de omgeving rond de stad de gaan bekijken; op de gravelbike natuurlijk. De naam van de route lijkt voor voor zichzelf te spreken: Urban Explorer. Maar deze vijftig kilometer lange route loopt nauwelijks door de stad, maar juist door de groene gordel eromheen. Schitterend! Je zou willen dat ook Nederlandse steden zo in het groen lagen. Overigens is niet alles puur natuur. Zo is de eerste klim volledig kunstmatig. Het betreft een halde, een heuvel die is gemaakt van het steengruis dat een restproduct is van de steenkolenwinning, van oudsher een belangrijke activiteit rond Saarbrücken. Halde Jägersfreude is slechts 65 meter hoog. Maar wat is-ie steil!

Maar ook de rest van de route is redelijk aanpoten. Lang zijn de klimmetjes niet – maximaal 250 hoogtemeters aan een stuk –, maar omdat ze elkaar voortdurend afwisselen ga je de benen op een gegeven moment toch voelen. Plus: uiteindelijk tellen ze aan het einde toch op tot duizend. Even wat anders: als je de Urban Explorer rijdt moet je zeker even stoppen bij de oude wielerbaan aan de voet van de Schanzenberg, op de zuidoever van de Saar. Deze betonnen ovaal uit de jaren dertig ligt er verwaarloosd bij, maar het kost weinig moeite om je voor te stellen dat hier vroeger hard gekoerst werd. De Schanzenberg is de laatste klim van de route. Daarna rollen we door de buitenwijken van Saarbrücken terug naar ons hotel. Even onder de douche en dan snel aan tafel, want de rit heeft uiteindelijk meer tijd gekost dan we vooraf gedacht hadden.

Tussen Bickenalb en Blies

De tweede dag van ons verblijf in Saarbrücken is een verplichte rustdag. Het is namelijk non-stop aan het regenen. En niet zo’n beetje ook. In de hoop dat het zal opklaren vermaken we ons ’s ochtends met het trekken van baantjes in het zwembad van het hotel. Maar als de regen blijft hangen, besluiten we de binnenstad met een bezoek vereren. Ook daar volop nattigheid, de Saar is op veel plekken zelfs buiten z’n oevers getreden en het bruine water beukt met grof geweld tegen de pijlers van de vele bruggen die de twee delen van Saarbrücken met elkaar verbinden en waaraan de stad z’n naam te danken heeft.

Het lagedrukgebied dat verantwoordelijk is voor deze zogenaamde dauerregen krijgt in de Duitse media zelfs een naam: Katinka. Gelukkig houdt Katinka het na dertig uur voor gezien. En dat is geen uur te vroeg, want op sommige plaatsen is meer dan 100 millimeter regen per vierkante meter gevallen. Als het de volgende ochtend enigszins opklaart en we de binnenstad bezoeken om een lekker bakkie te doen, zijn overal nog pompen aan het werk om kelders en souterrains leeg te pompen. “Zo hoog heeft het water honderd jaar niet gestaan”, zo weet de barista die voor ons een koffietje maakt. Hij gebruikt er zo’n fraaie, typisch Duitse uitdrukking voor: jahrhundertflut.

Gelukkig ligt de gravelroute die we voor vandaag in de planning hebben wat meer naar het oosten, waar Katinka minder hard tekeer is gegaan. ‘Zwischen Bickenalb und Blies’ is de naam van deze route. Met net iets meer dan dertig kilometer en nog geen vierhonderd hoogtemeters, is dit een redelijk ontspannen toer. Wat deze gravelbikeroute zo leuk maakt, is de constante afwisseling zonder dat het technisch zwaar wordt. Denk: lekkere klimmetjes, fraaie vergezichten, een paar stevige afdalingen en een soms schitterende natuur. Niet zo gek; de route loopt door Biosphärenreservat Bliesgau. De ondergrond varieert van asfalt en klinkers tot fijn grind en stevige keien; 40-millimeter-gravelbanden zijn geen overbodige luxe. Evenals een volle bidon en een wat broodjes, want veel gelegenheid om ergens wat te eten blijkt er onderweg niet te zijn.

Saargau-ronde

Voor de Saargau-ronde rijden we naar het westen. Het is een rondje met een mooi formaat: zo’n 42 kilometer en 670 hoogtemeters. En als dat te weinig is naar je smaak, dan plak je er de iets oostelijker gelegen Warndt-Wald-ronde aan vast. Daarmee verdubbel je ruimschoots de afstand en het aantal hoogtemeters. Maar goed, wij hebben genoeg aan de Saargau-ronde. De start is bij het kolossale Europa-monument Linsenhübel in Berus. Best een lelijk ding, als je het mij vraagt, maar de bedoeling is goed: het symboliseren van de Duitse en Franse vriendschap. Geen slecht idee voor twee landen die elkaar eeuwenlang naar het leven gestaan hebben.

Landschappelijk is de de Saargau-ronde niet te versmaden. Het open heuvellandschap biedt mooie vergezichten tot in het naburige Frankrijk. Af en toe rij je langs kleine dorpjes, maar ook stukken door bosgebieden, korenvelden en langs beekjes ontbreken niet. Landwegen, bospaden, smalle weggetjes, gravelstroken en zelfs zo nu en dan een stukje trail zorgen voor afwisseling over de hele route. Nat is het wel, de regen van de pfingstenflut, de pinkstervloed van eergisteren heeft hier heftiger huisgehouden dan in de Bliesgau. Laat ik het zo zeggen: we houden onszelf en onze gravelbikes niet schoon en droog. Maar hey, als ik schoon en droog wil blijven, dan was ik wel gaan biljarten of zo.

Langs de gravelroute zijn er gelukkig verschillende mogelijkheden om iets te eten of even uit te rusten. Wij strijken neer in een leuk restaurantje in het dorpje Niedaltdorf, halverwege de route. Het restaurant zit in een prachtige oude boerderij met erachter met een heerlijk terras. Het idee is eigenlijk om alleen maar een koffietje te doen, maar als we eenmaal zitten besluiten we er ook maar een lunch aan vast te knopen. Je hebt vakantie of je hebt het niet, toch? Aan de andere kant: na de smakelijke maar nét iets te uitgebreide lunch komt er natuurlijk wel een afstraffing, waardoor de terugweg aanzienlijk minder soepel verloopt dan de heenweg.

De laatste ronde: Parel aan de Moezel

Onze laatste ronde begint bij het drielandenpunt tussen Duitsland, Frankrijk en Luxemburg. In alle opzichten een pittig rondje. Niet alleen moeten we eerst een autorit van zestig kilometer maken om er überhaupt te komen, maar ook is de Perl an der Mosel-ronde de langste tot nu toe: dik tachtig kilometer en twaalfhonderd hoogtemeters. We starten in het plaatsje Perl, dat dus aan de moezel ligt. Het eerste deel is feitelijk een stukje van een bestaande mountainbikeroute. Op zich niet moeilijk, maar vanwege de natte ondergrond zijn sommige secties toch een redelijke uitdaging, zeker met een gravelbike. De gravelpaden die daarna volgen zijn een stuk beter te behappen.

Het landschap hier is heel anders dan de dagen hiervoor, vooral in het Moezeldal. Op de flanken van de heuvels geen wuivende tarwe zoals meer naar het oosten, maar zorgvuldig gecultiveerde wijnranken. De driehoek tussen de Saar en de Moezel schijnt het oudste wijnbouwgebied van Duitsland te zijn; de Romeinen zouden de wijndruif naar deze streek hebben gebracht. Het is lekker gravelbiken hier; vlakke stukken treffen we zelden, we gaan voortdurend op en neer. Maar de klimmetjes zijn kort en qua hellingshoek bescheiden. Puur fietsgenieten, ook al omdat het grootste deel van de kilometers over onverharde wegen en paden loopt. Precies zoals we het graag zien.

Ondanks dat we het dik naar ons zin hebben, haken we na een kilometer of vijftig toch af. Reden: op een bospad dat volledig onder water staat, raken we behoorlijk doorweekt. En met zo’n kleffe pannenkoek in je bib is het een stuk minder lekker fietsen. Mark gooit het balletje als eerste op: “Hey gasten, we hebben straks nog wel een flinke autorit voor de boeg. Stukje afsnijden?” Een blik op de gps leert dat dat helemaal geen slecht idee is. We zitten namelijk maar zes kilometer van het startpunt af, terwijl we nog dik dertig kilometer moeten trappen om de gehele ronde te rijden. Lang verhaal kort: niet heel veel later staan we weer bij de bus. Alhoewel het iets anders is gelopen dan gepland, is de conclusie wederom gelijk aan die van de vorige dagen: topdag!

Gravelbiken in Saarland: de moeite waard?

Als we onderweg naar Saarbrücken via de E25 de Belgische Ardennen van noord naar zuid doorkruisen, vraagt Mark zich af of we niet gewoon daar kunnen gaan gravelbiken. “Precies hetzelfde toch?”, vindt hij. Maar na ons bezoek aan Saarland denk ik daar toch anders over. Ja, de Ardennen en Saarland zijn beide fijne gravelbike-bestemmingen. Maar hetzelfde zijn ze zeker niet. Alhoewel de hoogste heuvel van Saarland het met met slechts één meter verschil wint van de hoogste heuvel van de Ardennen – 995 versus 994 meter hoogte –, is het karakter toch echt anders. Het landschap van Saarland is veel glooiender, met wegen en paden die gelijkmatiger stijgen en dalen. Kneitersteile ‘muren’ zoals je die in de Ardennen regelmatig treft, zijn hier afwezig.

En dan is er – wat mij betreft althans – de toegevoegde waarde van de stad Saarbrücken. Geen grote stad, wel gezellig, met volop leuke kroegen en eettentjes en met genoeg bezienswaardigheden om te bezoeken als je even een dag niet wilt fietsen. Zoals het Historisch Museum, met naast de interessante collectie over de geschiedenis van Saarland ook een imposant ondergronds fort uit de 18e eeuw. Lang verhaal kort: als je een lang weekend over de grens wilt gravelen, dan kun je Saarland gerust op je lijstje zetten.