Shimano introduceert XTR M9200 Wireless Di2: draadloos 12-speed voor mountainbikes

XTR M9200 Wireless Di2 in het kort

Het duurde ruim zeven jaar, maar eindelijk brengt Shimano een nieuwe XTR-groep. En dat mocht ook wel, want tussentijds zette concurrent Sram stevig in op elektronische groepen, met het AXS-platform als gemene deler voor vrijwel al hun groepen voor racefietsen, gravelbikes en mountainbikes. Met XTR M9200 Wireless Di2 zet Shimano een grote stap vooruit. De groep is volledig draadloos, en is – in tegenstelling tot wat velen misschien dachten of hoopten ‘gewoon’ 12-speed. Bovendien beperkt het zich uitsluitend tot 1×12-aandrijvingen. De nieuwe XTR-generatie is rondom ontworpen voor sneller schakelen, meer robuustheid en betere ergonomie.

Er zijn nieuwe derailleurs met automatische reset-functie en in plaats van een clutch in de kooi zijn er twee krachtige veren. Verder zijn er twee cassettes met respectievelijk 500 en 510 procent bereik, en een geheel nieuwe draadloze schakelaar met een opvallend tactiele feedback. De cranks zijn beschikbaar in xc- en enduroversies, met een breder aanbod aan crankarmlengtes. Voor remmen geldt: nieuw ontwikkelde vierzuigers voor enduro en verfijningen bij de bekende lichtgewicht tweezuigerremmen. En: nieuwe, dunnere remolie (!). Tot slot levert Shimano ook bijpassende carbon wielen en nieuwe naven, waarbij ze vaarwel zeggen tegen de vertrouwde instelbare cup-en-conus lagers, ten gunste van niet instelbare industriële lagers.

Di2 Wireless-platform: draadloos, snel en zónder voorderailleur

Bij z’n huidige racefietsgroepen past Shimano een semi-draadloze opstelling toe. Hierbij zijn de voor- en achterderailleur onderling bekabeld. In de zitbuis zit vervolgens een centrale batterij en bedienen gaat draadloos. Maar met het weglaten van die voorderailleur bij XTR M9200 is een centrale batterij niet echt nuttig. Het feit dat in de zitbuis – waar vaak de centrale Di2-batterij wordt gemonteerd – vaak een dropper-zadelpen huist, is misschien wel de meest praktische reden om nu toch volledig draadloos te gaan.

Maar met XTR M9200 maakt Shimano nóg een opvallende stap: voor het eerst is de high-end mountainbikegroep uitsluitend beschikbaar als 1×12-speed. Daarmee breekt de Japanse onderdelenfabrikant definitief met het verleden, waarin het gebruik van een voorderailleur zelfs bij XTR nog als optie werd aangehouden.

XTR M9200-derailleurs

Traditionele montage

Waar concurrent Sram met Transmission inzet op een compleet nieuwe bevestiging via het full-mount-prinicpe direct aan het frame – voortbordurende op de ‘universal derailleur hanger’ (UDH) die inmiddels dé industriestandaard is, daar blijft Shimano bij het vertrouwde. De achterderailleur wordt dus nog steeds gemonteerd op het losse derailleurpad. Geen toeval, want de full-mount-constructie is gepatenteerd door Sram. De Japanse firma had óók met een eigen montagestandaard kunnen komen. Maar we mogen ze op onze blote knieën bedanken dat ze dát niet hebben gedaan. En eigenlijk hoeft dat ook niet. Want ironisch genoeg; juist dankzij Sram is de hedendaagse derailleurpat vanwege die UDH-constructie een stuk stijver dan die niet gestandaardiseerde derailleurpatjes van voorheen. Dat betekent dus ook dat die betere ondersteuning geven aan sterke, door een motor aangedreven derailleurs, zoals Shimano die nu dus ook op XTR-niveau lanceert.

Robuuster, maar zónder vrijvingskoppeling

Wat die derailleur betreft: die is volledig nieuw ontworpen voor maximale schakelprecies én -snelheid, gecombineerd met meer impactbestendigheid en betrouwbaarheid, aldus Shimano. De parallellogram is fors uitgevoerd, met een grote afstand tussen de lagerpunten voor sterkte en stijfheid. De li-ion-batterij is weggewerkt in de parallellogram en wordt afgeschermd door een afneembare kunststof beschermkap die tegelijk fungeert als stootplaat.

De totale constructie is ook vloeiender vormgegeven, waarbij de hele derailleur in rijrichting meer wigvormig is, zonder scherpe hoeken. Het idee hierbij is dat obstakels worden afgeweerd in de rijrichting. Daarbij kan de derailleur om klappen op te vangen vervolgens naar binnen toe bewegen. Daarna grijpt de Automatic Impact Recovery in, waardoor de derailleur automatisch naar de oorspronkelijke stand terug beweegt.

Opvallend is de keuze om de inmiddels zo bekende clutch in het scharnier van de kooi weg te laten. In plaats daarvan past Shimano bij de nieuwe XTR M9200-derailleurs een veel sterkere veer toe. Of eigenlijk veren – meervoud dus – want er zijn er twee toegepast, die concentrisch gemonteerd zijn. Geen clutch die slijt of verloopt, maar simpelweg méér kracht – en vooral: meer consistente kracht door het hele bereik – om de ketting in bedwang te houden. Voorzieningen om de veerdruk weg te nemen om een wielwissel te vergemakkelijken, zijn er echter niet.

Vier varianten voor verschillende toepassingen

Shimano brengt meerdere varianten van XTR M9200 Di2-derailleur, elk toegespitst op specifieke configuraties. Zo is er de RD-M9250 SGS, waarbij SGS staat voor een lange kooi. Deze werkt samen met de 10-51t cassette met dus het grootste beschikbare bereik van 510 procent.

Ook is er de GS-versie, met een kortere kooi. Die is ontwikkeld voor de nieuwe 9-45t-cassette die een bereik van 500 procent geeft. Deze derailleur is tevens compatibel zijn met de 10-45t-cassette van de vorige generatie XTR (M9100). De kortere kooi brengt vooral meer bodemvrijheid, terwijl die 9-45t-cassette nog steeds een aanzienlijk bereik geeft. Shimano mikt met deze korte-kooi-variant vooral op het trail- en endurosegment waar die bodemvrijheid als plus wordt gezien. Maar onze testhardtail is er óók mee uitgerust; zo strikt gesegmenteerd/gepositioneerd is de toepassing dus klaarblijkelijk niet.

Voor e-mountainbikes zijn er daarnaast bedrade versies; de RD-M926012 voor 12-speed Hyperglide+-cassettes en de RD-M926011L voor 11-speed Linkglide-cassettes. Bij deze derailleurs zit er géén batterij in de parallellogram, maar in plaats daarvan koppel je hem met een draad aan de batterij van je e-bike (zover die optie geboden wordt). Schakelen gebeurt vervolgens nog altijd via de draadloze verbinding met de schakelaar op het stuur. Deze e-bike-versies van de XTR M9200-derailleurs ondersteunen verder de Auto Shift en Free Shift-functionaliteit die Shimano bij z’n eigen middenmotoren levert.

Interessant detail is dat alle versies ook te bedienen zijn door de draadloze schakelaars van de 105, Ultegra, Dura Ace en GRX Di2-groepen.

XTR Di2 Shifter Switch

Tactiele schakelaar

Met de nieuwe SW-M9250R Di2 Shifter Switch toont Shimano dat het goed heeft geluisterd naar de kritiek op elektronische schakelaars. Duidelijke tactiele feedback en duidelijk verschillende hendels zijn het resultaat. Achter een klein kapje zitten twee CR1632 knoopcellen; net als bij de draadloze grepen van de Di2 racefiets- en gravelbikegroepen.

Voor een elektronische schakelaar lijkt-ie vrij fors en haast als een mechanische schakelaar. En deels klopt dat. Want je drukt niet zo zeer op simpele knoppen, maar op hendels met een duidelijke tegendruk én een ‘klik’. Of klikken, zelfs. Want analoog aan z’n mechanische XT- en XTR-schakelaars, bieden beide hendels twee klikjes achter elkaar. Je kunt daarmee dus meerdere kransen in één keer schakelen door de hendel simpelweg door te drukken. Dus precies zoals je dat van mechanische XT- en XTR-schakelaars gewend bent. Maar je hoéft niet door te drukken om meerdere kransen te schakelen. Houd de knop ingedrukt (bij één klik) en de derailleur schakelt continu tot je loslaat.

Een verstelling onderop de schakelaar limiteert beide hendels mechanisch (!) tot maar één klik, een instelling die specifiek bedoelt is voor gebruik bij e-bikes, om zo te voorkomen dat de ketting en cassette zich als gevolg van bij het extra trapvermogen verslikken.

Veelzijdig configureerbaar

Via de Shimano E-Tube-app is het aantal versnellingen per klik volledig naar wens te configureren. De knoppen zelf zijn achter elkaar gepositioneerd, net als bij mechanische Shimano-schakelaars. De uiteinden zijn individueel verstelbaar met een inbussleutel, zodat je ze exact onder vingerafstand kunt positioneren. Bovenop de schakelkast zit een derde knop, die vrij is te programmeren voor Di2-compatibele opties. Je kunt er tevens de Auto Shift en Free Shift-functies van een e-mtb met Shimano-motor mee activeren.

De schakelaar is verkrijgbaar met een eigen klemband óf als I-Spec EV-variant, waarmee je hem direct aan de remgreep kunt monteren, voor een strak, geïntegreerd geheel.

Opvallend is overigens de toevoeging van de letter ‘R’ in de typeaanduiding. Dat zegt traditioneel iets over de positie; rechts dus. Logisch. Maar het laat ook te denken dat er nog een L-versie komt. Voor een draadloze dropper-zadelpen, Shimano?

Crankstellen voor crosscountry en trail/enduro

De nieuwste XTR M9200-groep krijgt ook volledig nieuwe cranks. Althans, ze hebben een nieuwe vorm en vooral nieuwe looks. Echt fundamenteel anders dan voorgaande generatie zijn ze niet. Zowel de crosscountry- als de trail- en enduro-opties zijn gemaakt met het Hollowtech II-principe dat we al heel wat jaren van Shimano kennen. Oftewel: hol gesmeed aluminium. Shimano biedt hierbij twee specifieke varianten aan, elk afgestemd op een andere rijstijl: de FC-M9200 voor crosscountry en de FC-M9220 voor trail en enduro. De verschillen zitten in de Q-factor: 168 millimeter voor de xc-crank en 176 millimeter voor de trail/enduro-uitvoering. Beide crankopties werken met een kettinglijn van 55 millimeter.

Wat vooral opvalt is het grotere aanbod aan crankarmlengten. Xc-ers hebben de keuze uit crankarmlengten van 165, 170 en 175 millimeter. Trail/endurobikers kunnen zelfs voor 160 millimeter crankarmen kiezen. Daarmee sluit Shimano aan bij de toenemende vraag naar kortere cranks uit met name de hoek van trailrijders die extra bodemvrijheid (én een hogere trapfrequentie) willen.

De kettingbladen worden direct op de crank gemonteerd. Voor de FC-M9200 crank biedt Shimano kettingbladen met 30, 32, 34, 36 en 38 tanden aan. Voor de FC-M9220 begint het met een 28-tands kettingblad. Dat past overigens ook alleen op de FC-M9220-crank met de bredere Q-factor. Verder zijn er 30, 32 en 34-tands exemplaren verkrijgbaar voor deze trail-/endurocrankset.

Twee cassettes

Shimano brengt twee nieuwe cassettes. Beide 12-speed, gebaseerd op de Hyperglide+ technologie die we van de andere 12-speed-groepen kennen. De CS-M9200-12 10-51t biedt een bereik van 510 procent en lijkt niet echt af te wijken van de versie uit de voorgaande M9100-serie. Geheel nieuw is de 9-45t-cassette. Ja, dat lees je goed; Shimano durft de stap aan om een nóg kleinere krans te gebruiken. Het bereik bij deze cassette is 500 procent en doet dus nauwelijks onder voor dat van de 10-51t-cassette met 510 procent bereik.

De 9-45t-cassette werkt exclusief met de korte kooi-derailleur en zou vanwege de extra bodemvrijheid dus vooral interessant zijn trail- en endurobikes. Daar staat echter ook een nadeel tegenover: kleinere kransen (je combineert het vooraan óók met een kleiner kettingblad) resulteren in hogere kettingkrachten. En hoe hoger de kettingkracht, hoe meer slijtage…

Beide cassettes werken uiteraard met de microspline-passing die z’n intrede deed bij Shimano’s stap naar 12-speed bij mountainbikes. Opvallend is wel dat de 9-45t-cassette om specifiek gereedschap vraagt. De 9t-krans is te klein om te kunnen werken met een reguliere cassette-moervertanding en Shimano levert daarvoor nu de TL-R021. De 10-51t-cassette (de)monteer je wel gewoon met de bekende cassettesleutel.

Qua kettingen is er niets nieuws: Shimano specificeert voor de M9200-groepen de M9100-ketting.

Remmen: nieuwe remolie en compleet nieuwe remmen voor trail en enduro

Shimano blijft bij XTR M9200 trouw aan het beproefde concept van specifieke remmen per discipline. Voor de crosscountry-rijder is er de tweezuigerremklauw BR-M9200 en compacte remgreep BL-M9200. In feite zijn het de remmen van de XTR M9100-generatie, maar wel met één cruciaal verschil: Shimano introduceert een nieuwe minerale remolie met een lagere viscositeit. Die zou consistentere remprestaties over een breder temperatuurbereik geven. Lees: als het goed is, eindelijk geen verlopend drukpunt meer. Iets dat met name bij de zwaarst belaste vierzuigerremmen vaak voorkwam. Deze remolie (en remonderdelen) zijn niet compatibel met eerdere generaties en vergen dus extra aandacht bij onderhoud en het bij het bestellen van reserveonderdelen (!). Handig is anders.

Geheel nieuw zijn de remhendel BL-M9220 en vierzuigerklauw BR-M9220 voor alles van trail- tot en met endurogebruik. De hendel is volledig nieuw, waarbij de zuiger en remleiding parallel lopen aan het stuur. Deze nieuwe hendels beschikken over de Ergo-Flow-technologie: het draaipunt is dichter bij het stuur geplaatst en de greepvorm volgt de natuurlijke kromming van de vinger. De ServoWave-werking is daarbij verder verfijnd: de opbouw van remkracht verloopt soepeler, maar nog steeds krachtig, aldus Shimano. En, nu dus zónder dat het drukpunt verloopt als je ze flink gebruikt.

De vierzuigerklauw zelf gebruikt twee verschillende zuigerdiameters per zijde, wat moet zorgen voor een meer lineaire krachtopbouw bij het aanspreken van de rem. Dit zou dus de modulatie van de rem ten goede komen, zonder in te boeten aan absolute remkracht. De BR-M9220 heeft verder nieuwe remblokken met koelvinnen, die –in tegenstelling tot huidige generaties – rammelvrij in de remklauwen gemonteerd zitten.

Naven en wielen

Shimano zou Shimano niet zijn als het XTR M9200 ook niet had voorzien van een bijpassende set high-end naven en wielen. De techniek is dik in orde, met doordachte specificaties voor zowel crosscountry- als trail- en endurogebruik. Toch bleef het merk tot dusver opvallend onzichtbaar op dit vlak: de wielen en naven zijn zelden terug te vinden op complete fietsen van fabrikanten. Of dat ligt aan marketing, OEM-afspraken of Shimano’s eigen prioriteiten is onduidelijk, maar het doet weinig recht aan de hardware zelf. Zonder hier echt een andere strategie op na te houden, zien we dat ook niet veranderen, terwijl de voor 2025 geïntroduceerde wielen en naven best interessante opties zijn.

Naven niet langer met cup en conus!

De voornaaf HB-M9210 en achternaaf FH-M9210 markeren een flinke ommezwaai. Want waar Shimano steevast prat ging op de soepele loop van (goed afgestelde) hoekcontactlagers met een losse cup en conus, daar stapt de Japanse firma nu over naar industriële lagers (!). “Gemakkelijker in onderhoud” lezen we in het persbericht, maar daar had dus even goed kunnen staan: niet te onderhouden, buiten het compleet vervangen van lagers. Cup en conus hoekcontactlagers zijn echt briljant, maar tegelijkertijd lastig. Want het vergt finesse om ze goed af te stellen. Vaak is een slechte afstelling de reden dat ze eerder de soep in draaien. Het matige imago dat Shimano-naven genieten is dus niet terecht, maar veroorzaakt door onkundige sleutelaars.

De vernieuwde naven hebben volgens Shimano verbeterde afdichtingen, gericht zijn op duurzaamheid én een lagere rolweerstand. De achternaaf bevat Shimano’s nieuwste Direct Engagement-vrijloop, die een lage weerstand heeft bij het vrijlopen. De vrijloophoek hierbij is 3,5 graden. Ze zouden ook lichter zijn dan de voorlopers, maar geheel in lijn met de andere persberichten van Shimano, ontbreekt het aan concrete gewichten.

Carbon wielen: xc-wielen met titanium (!) spaken

Voor xc-rijders is er WH-M9200: een superlichte set 29-inch wielen met carbon tubeless velgen met een haakprofiel en een interne breedte van 29,6 millimeter. Zowel het voor- als het achterwiel zijn radiaal gespaakt. Maar terwijl iedereen voor een lager gewicht tegenwoordig naar de carbon spaken grijpt – vaak ten koste van verticale demping in het wiel – komt Shimano met – jawel! – titanium spaken. Titanium is lichter dan het normaal gebruikte roestvaststaal, maar biedt in tegenstelling tot carbon spaken dezelfde dempende eigenschappen als roestvaststalen spaken. Een interessante insteek, wat ons betreft, met een gewicht van 1.159 gram voor een set wielen als resultaat. De achternaaf heeft Shimano’s Direct Engagement vrijloop met een vrijloophoek van 3,5 graden.

Voor trail- en endurogebruik zijn er de WH-M9220-wielen, met carbon velg met een binnenbreedte van 30 millimeter. Saillant detail; bij deze wielset zijn de velgen juist weer haakloos… Verder zijn deze wielen gespaakt met 28 meer conventionele roestvaststalen spaken met gebogen kop en wegen 1.791 gram per set. Ook hierbij heeft de achternaaf Shimano’s Direct Engagement vrijloop met een vrijloophoek van 3,5 graden.

Beide wielsets hebben uiteraard een Microspline-cassette-passing en een centerlock-schijfmontage. Gewichten van beide wielsets zijn nog niet bekend.

Prijzen van Shimano XTR M9200

Een complete prijslijst en exacte details over de beschikbaarheid zijn door Shimano niet gegeven. Wel zijn er wat prijzen ter indicatie medegedeeld.

Zo zou de XTR M9200-groep voor een xc-bikes 2.559 euro kosten, exclusief wielen. Een XTR M9220-configuratie voor je dikkere trail- of endurobike komt op 2.619 euro.

Verder meldt Shimano dat een upgradekit 949 euro kost. Waarschijnlijk betreft dit dan de prijs van de nieuwe XTR Wireless Di2-derailleur en -schakelaar. De xc-wielset WH-M9200 kost 2.249 euro en de trail-/endurowielset WH-M9220, tot slot, komt op 1.699 euro.

Bron en meer info: bike.shimano.com