Test | Converteer je 15 mm steekas voorvork naar 12 mm

Was je er vroeg bij om een racefiets, crosser of gravelbike met schijfremmen en steekassen te kopen, dan is de kans groot dat de voorvork een 15 mm dikke steekas heeft. Inmiddels zijn 12 mm steekas-naven min-of-meer de norm. Lekker dan… Laat het maar aan de fietsindustrie over om lekker flexibel te zijn met ‘standaarden’. Gelukkig zijn er oplossingen. Zo levert de firma JJP&E uit Amerika conversiekits voor een groot aantal merken. We kregen een 12 mm conversiekit opgestuurd voor een Focus Mares cyclocrosser.

In 2015 testte ik een Focus Mares CX 2.0 Disc cyclocrosser. Dat was toen één van de eerste cyclocrossers met schijfremmen én steekassen. Een bike die dus redelijk vooruitliep op de massa. Na de test besloot ik de bike te kopen en sindsdien doet ‘ie dienst als mijn ‘ik heb geen zin in mountainbiken, maar wil wél fietsen’-fiets.

De productmanagers bij Focus kozen destijds geheel logisch voor een steekas van 100×15 mm aan de voorzijde. En ze waren niet de enige. Meerdere merken kozen daarvoor, zoals Specialized, Trek, Scott, Niner. Voor crosscountry was dat immers de norm en ja… waarom moeilijk doen? Nou uh, laat ook dát maar over aan de fietsindustrie. De term ‘standaard’ kent al zoveel erosie dat de Grand Canyon er tot de vlakte die het ooit was, niets bij is. En dus werd er alsnog óók gesleuteld aan die afmetingen…

Sommige bikers denken dat er een collectief is (ook wel ‘complot’) in de fietsindustrie dat bewust telkens nieuwe ‘standaarden’ bedenkt, om zo consumenten te dwingen tot het (blijven) kopen van nieuwe spullen. Ik geloof niet dat er een collectieve agenda is met dát als doel. Maar zou haast wél willen dat er zoiets als een ‘collectieve agenda’ was, maar dan met juist uniformiteit als uitgangspunt rond die vervloekte ‘standaarden’. Tijd voor #BSM (Bicycle Standars Matter)! Waarbij het toch wel fijn zou zijn als men éérst overlegt, voordat er producten op de markt komen. Wishfull thinking, ik weet het…

Focus Mares CX met RAT steekas

Steekassen op een crosser waren in 2015 nog écht zeldzaam.

Aan de linkerzijde van de voorvork zit een insert voor Focus’ RAT steekas, die als een bajonetsluiting werkt. Die functionaliteit lever je wél in bij een conversie.

Goed, lang verhaal kort: 100×12 mm is inmiddels min-of-meer de nieuwe norm geworden voor racefietsen, cyclocrossers en gravelbikes. Want sterk genoeg, en door de kleinere as kunnen ook kleinere lagers gebruikt worden en kan het geheel lichter zijn. Op zich goede argumenten. Alleen mosterd na de maaltijd voor mensen zoals ik, die 4-5 jaar geleden al ‘voor de meute’ uit liepen met een hippe crosser met schijven én steekassen. We lopen nu tegen de beperkingen aan dat het merendeel van de wielsets alleen met 12 mm naven geleverd wordt.

Converteren kun je leren

Om die tóch te kunnen monteren in ’15 mm dropouts’ maakt de Amerikaanse biker Joe Jackson met zijn firma JJP&E conversiekits voor een groot aantal bikes. Ze bestaan allemaal uit minstens 2 verloopbussen die je in de dropouts monteert en uiteraard een bijpassende 12 mm steekas. Zo ook voor de Focus Mares, waarbij de conversie dus inhoudt dat je Focus’ ‘Rapid Axle Technology’ (RAT) steekas vaarwel zegt. Die steekas werkt als een bajonetsluiting en zou een snellere wielwissel geven. Prima, maar ik hoef doorgaans mijn wielen niet onder tijdsdruk van een wedstrijd te wisselen. De conversie naar Joe’s 12 mm steekas betekent dat ik nu de steekas met een 5 mm inbussleutel moet (de)monteren; ik heb daar geen enkele moeite mee.

2 verloopbussen voor montage in ’15 mm dropouts’ en een 12 mm steekas; gelukkig is het converteren vrij eenvoudig.

JJPE 15 12 inserts

De verloopbus voor de rechter dropout is voorzien van een o-ring. Die zorgt voor enige klemming, zodat de verloopbus niet uit de dropout valt wanneer je je nieuwe steekas losneemt.

Alle delen zijn van hoogwaardig aluminium gemaakt en vervolgens geanodiseerd. Het geheel oogt dan ook prima afgewerkt. Bijkomend voordeel: alles bij elkaar weegt de conversiekit 41 gram. De Focus RAT weegt 88 gram. Mooi meegenomen, die afslankkuur.

De RAT-insert aan de linkerzijde van de voorvork zit opgesloten met een boutje. Die eenmaal losgenomen, is het simpelweg een kwestie van het ding er uitdrukken, de JJP&E versie met 12 mm schroefdraad terug steken en deze opnieuw borgen met het boutje. Bij de andere dropout is het karweitje nóg sneller geklaard. De adapterbus schuif je simpelweg in de dropout en de o-ring houdt hem strak op zijn plek. Simpeler wordt het niet. Voorwiel in de vork steken, 12 mm steekas monteren, aandraaien… en rijden maar.

Een goeie bak koffie zetten kost meer tijd dan het monteren van de verloopbussen.

De dropouts vertonen na 5 jaar gebruik wel enige mate van slijtage; de verloopbus ligt echter nét onder het axiale pasvlak en dus schuift de naaf gewoon goed de dropout in.

Uiteraard is de buitendiameter van de eindoppen van 12 mm naven kleiner. Dat betekent dus dat je zelf de naaf gecentreerd in de dropouts moet houden om de steekas te monteren. Uiteindelijk is dat een koud kunstje, dus niet echt een probleem.

Geen snelspanner meer, maar ik mis hem niet. En een inbussleutel van 5 mm heb ik altijd wel bij me in een multitool.

Tot slot

JJ&E verkoopt conversiekits voor een groot aantal bikes. Je kunt ze kopen via zijn eBay-webshop. De prijzen per kit variëren van 60 tot 70 (Amerikaanse) Dollar exclusief 14,50 Dollar verzendkosten. Als alternatief kun je ook terecht bij zijn Australische partner forkmods.com (hierbij zijn de aangegeven prijzen dan ook in Australische Dollars). De prijzen zijn niet astronomisch, maar nog altijd méér dan simpelweg een reguliere losse steekas. Maar zet dat af tegen het simpele gegeven dat je nu niet een voornaaf hoeft te laten omspaken omdat je nieuwe favoriete wielset eigenlijk niet past.

Ik bestelde een set in Amerika en ontving de conversiekit al binnen 4 dagen in mijn brievenbus. Staat jouw specifieke bike niet in het overzicht, neem dan even contact op met Joe (joe AT jjpne.com); negen tegen tien dat ‘ie hem tóch heeft, alleen nog niet heeft geüpload naar zijn webshop.

Dit artikel is origineel gepubliceerd op 14 september 2020