Routes | Trans-Achterhoek: op de gravelbike van Zutphen naar Winterswijk

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Trans-Achterhoek: met de gravelbike van Zutphen naar Winterswijk

Het idee voor een Trans-Achterhoek ontstaat als ik voor Velozine met m’n fietsmaatjes Henk en Frank de nieuwste Achterhoekse mountainbikeroutes aan het verkennen ben. Ze hebben er daar een heleboel van en de meeste zijn grotendeels versingletracked. Maar de verbindingen tussen die slingersecties lopen vaak over oude onverharde veld- en boswegen. Voor de moderne mountainbiker zijn die wellicht wat aan de saaie kant, maar voor de gravelbike zijn ze ideaal, zo beseffen we als we na alwéér een heftige bochtenbarrage op zo’n fraaie zandweg aan het uitblazen zijn. En aldus ontstaat het plan om een paar dagen door de Achterhoek te gaan trekken op de gravelbike.

Avontuur willen we, maar niet teveel. Dus wel een tandenborstel, schone sokken en een zak krentenbollen mee, maar geen tentje, slaapzak en benzinebrander. Dat is geen enkel probleem, want er zijn in de Achterhoek volop horecaondernemers die graag fietsers ontvangen, zélfs als ze onder een laag stof of modder zitten. Harry van den Broek van Achterhoek Toerisme helpt ons met het plannen. Ja, dat we een Trans-Achterhoek willen doen hebben we zelf bedacht. Maar Harry krijgt de props voor het regelen. Hij stuurt ons de drie losse gravelbikeroutes die we met behulp van Komoot aan elkaar knopen, hij geeft de tips voor leuke eet- en slaapgelegenheden langs de route en hij komt met het lumineuze idee om met de trein terug te gaan naar het startpunt.

En zo komt het dat we op een zonnige oktobermorgen bepakt en bezakt door de oude binnenstad van Zutphen rollen: de Trans-Achterhoek is begonnen. Overigens niet met de originele crew, want fietsmaatje Frank is afgehaakt. Geen probleem, want z’n vervanger Bas is minstens zo gezellig.

De leukste routes lopen niet recht

De driedaagse gravelroute die we rijden loopt vanaf Zutphen eerst naar het noorden, daarna een klein stukje naar het oosten parallel aan de A1, om vervolgens af naar het zuidoosten of te buigen met Winterswijk als eindpunt. We rijden dus min of meer diagonaal van het noordwesten naar het zuidoosten door de Achterhoek. Nou krijg je natuurlijk nooit 220 kilometer op de teller als je dat stuk in een rechte lijn rijdt. No worries, aan efficiënt van A naar B fietsen hebben de routemakers niet gedacht. Maar wél aan het meepakken aan zoveel mogelijk onverharde stroken. Wie vindt dat de verbinding tussen twee punten een rechte lijn moet zijn, kan dus beter niet in de Achterhoek gaan gravelen, want de Trans-Achterhoek gaat echt álle kanten op.

Omdat wij drie dagen tijd hadden hebben we route opgeknipt in drie stukken, met twee overnachtingen. Maar je kunt de Trans-Achterhoek natuurlijk ook in twee dagen rijden. Of in één dag, als je haast hebt. Maar haast moet je eigenlijk niet hebben in de Achterhoek, want het is onderweg ongekend mooi en daar zie je niks van als je je het snot voor ogen aan het trappen bent.

De héle Achterhoek zie je trouwens niet als je de Trans-Achterhoek rijdt. Meer westelijk gelegen plaatsen als ‘s-Heerenberg, Doetinchem en Doesburg behoren ook tot de Achterhoek. Wie je óók die meepakken, dan kun je beter een ronde in plaats van een ’trans’ rijden. Achterhoek Toerisme heeft een paar zogenaamde ‘gravelbikepacktours’ uitgezet, inclusief gpx-data voor je gps. De afstanden van deze meerdaagse gravelrondes lopen uiteen van zo’n 200 tot aan bijna 350 km.

Met tassen en krom stuur

Gravelen hebben we natuurlijk vaker gedaan, maar het is de eerste keer dat we meerdere dagen met tassen onderweg zijn. Moeten dat echte bikepackinggear zijn, met speciale tassen aan de zadelpen, in het frame en aan het stuur? Of volstaan ‘ouderwetse’ fietstassen aan een bagagedrager ook? We proberen het gewoon allebei. Beide systemen hebben hun specifieke voor- en nadelen, die we jullie later in een uitgebreid testverslag nog uit de doeken zullen doen. Maar de korte conclusie is alvast, dat beide manieren van spullen meenemen ronduit voldoen. Niet dat we veel bij ons hebben, we zijn immers maar twee nachten van huis. En met een beetje slim inpakken en combineren heb je niet veel nodig.

Ik moet je eerlijk bekennen dat ik dat gravelen in eerste instantie nogal gekunsteld vond. Want wat kan met een gravelbike wel, wat met een mountainbike niet kan? Daar moet ik op terugkomen. De soepele 44 millmeter bandjes van m’n gravelbike rollen op verharde ondergronden aangenaam licht, terwijl ze op losse ondergronden breed genoeg zijn en bovendien best wel comfortabel. Alleen op stroken met los zand en verse tractorsporen mis ik de brede rubbers van m’n mountainbike. Om hier met een gravelbike overheen te geraken is er eigenlijk maar één effectieve remedie: vol gas. Gelukkig zijn dit soort secties meestal niet veel langer dan een kilometer.

Ook het gebogen stuur is prettig. Sowieso vanwege de geringe breedte, die op lange rechte stukken een meer ontspannen houding oplevert dan een breed mountainbikestuur. Daarnaast is het fijn om bij lange rechte stukken en de wind op kop onderin de beugel te kunnen hangen. Maar het klimt wel minder goed, zo blijkt als we de tweede dag, direct na het ontbijt, de Lochemse Kale Berg moeten beklimmen. Zeker als je staand gaat klimmen lukt dat met een breed mountainbikestuur gewoon beter. En afdalen doe ik met m’n mountainbike ook soepeler. Ach ja, horses for courses.

Fietsen, eten, slapen, repeat

Het rijden van een meerdaagse tocht bevalt erg goed. Fietsen, eten, slapen, repeat. Niks aan je hoofd, alleen dat. En dan is er nog het sociale gebeuren dat gravelbiken zo leuk maakt. Ik weet niet hoe dat bij jou zit, maar als ik met mijn fietsmaten ga mountainbiken, zijn we alleen maar achter elkaar aan aan het jakkeren, met de hartslag nog net niet in het rood. Heerlijk, daar niet van. Maar gezellig? Mwah. En dan nog: stel dát je het tempo laat zakken, ook dán valt er op moderne moutainbikeroutes maar weinig sociaal te interacteren. Want alleen maar singletracks. Nee, wie van een praatje houdt kan echt beter gaan gravelen.

Waarvan acte, want reisgenoot Bas hebben we al heel lang niet gezien en we hebben dus heel veel bij te praten. Zo vliegen de 86 kilometers die we de tweede fietsdag moeten afleggen onder onze wielen door. Over asfalt, klinkers, gravel en zand, maar ook over betonplaten en houten planken en zo nu en dan door dikke pakketten afgevallen bladeren. Wat dat betreft is de naam ‘gravelbike’ nogal eendimensionaal. Ze zouden beter de in onbruik geraakte afkorting ‘ATB’ kunnen afstoffen en hergebruiken. De term all-terrain-bike doet namelijk veel meer recht aan de veelzijdigheid van onze noppenbandenfiets-met-racebocht…

Eindigden we de eerste dagetappe in het fraaie Landgoedhotel Woodbrooke bij Barchem, aan de voet van de Kale Berg, de tweede etappe sluiten we af op Camping Vreehorst in Winterswijk. ’s Zomers kan je daar een hippe safaritent boeken, maar omdat het seizoen al afgelopen is staan die er niet meer. We hebben daarom een klein vakantiehuisje genomen. Ook prima natuurlijk, zeker in combinatie met het warme overdekte zwembad, de smakelijke zelfgebakken pizza’s en natuurlijk een lekker fris glas Grolsch 0.0%. Want wie in de Achterhoek is, doet als de Achterhoeker. En drinkt dus Grolsch. Of zouden Achterhoekers geen 0.0% nemen…?

Nationaal Landschap Winterswijk

Als we het terrein van van Camping Vreehorst verlaten voor het rijden van de derde en laatste etappe, trekken de laatste regenwolken net weg. En na een paar kilometer trappen heeft de zon het weer voor het zeggen. De laatste lus van onze Trans-Achterhoek is korter dan de voorgaande etappes. Waren die eerste twee ruimschoots langer dan 80 km, nu rijden we maar net iets meer dan de helft daarvan. We zouden dat zonder gps kunnen doen, aangezien de route  van vandaag is uitgepeild met het bekende mountainbikesymbool. Deels parallel aan ‘onze’ route lopen aan de noordkant van Winterswijk bovendien nog flink wat singletracksecties voor mountainbikers. Als je niet de groene, maar de paarse bordjes volgt kun je die ook op de gravelbike gewoon nemen. Zo pak je niet alleen extra kilometers mee, maar ook nog een extra portie spanning en sensatie!

Vanwege z’n kleinschalige, afwisselende karakter werd het gebied rond Winterswijk in 2005 uitgeroepen tot Nationaal Landschap. Daar zou je ook ‘Nationaal Gravellandschap’ van kunnen maken, want het is er subliem gravelen, met rustige landwegen en smalle paden door een enorm gevarieerde omgeving met velden, akkers, bossages, beken, oude boerderijen en dorpjes. Puur genieten. En maar hopen dat dit ook voor de volgende generatie zal opgaan.

Waarom zou dat niet zo zijn, zou je zeggen? Feit is dat ook mijn eigen Zuid-Hollandse eiland een erkend Nationaal Landschap is. En dat dit overheden en ondernemers er niet van weerhoudt om het in een moordend tempo vol te bouwen met industrieterreinen, spoorlijnen, villawijken en grootschalige windparken. Ik hoop dus dat de streek rond Winterswijk een gelukkiger lot beschoren is, want het is hier echt prachtig en het zou fijn zijn als dat ook zo blijft. Ik ben op dat punt wel optimistisch. Immers, de reden dat het cultuurlandschap rond Winterswijk zo kleinschalig kon blijven, is de afgelegen ligging. Dat was vroeger zo en dat is nu nog steeds zo. Weliswaar in mindere mate, maar het is en blijft het meest oostelijke puntje van de Achterhoek.

Terug met de trein

Dat de Achterhoek in het algemeen en de streek rond Winterswijk in het bijzonder zo rustig is heeft ook een nadeel: je kunt niét overal terecht voor een kop koffie of een lunch. Je moet dat vooraf dus wel een beetje plannen. Of je neemt wat mee in je fietstas, want bankjes om ze op op te eten staan er genoeg. Wij doen het trouwens allebei. We eten éérst de krentenbollen en eierkoeken uit mijn fietstas op en schuiven, als we bijna rond zijn, óók nog even aan op het gezellige terras van Berenschot’s Watermolen bij Woold, even ten zuiden van Winterswijk. Deze molen stamt uit 1652, een tijd dat water en wind de enige twee beschikbare krachtbronnen waren om tarwe te kunnen vermalen tot meel.

“De trein brengt je zonder dat je hoeft over te stappen naar Zutphen en neemt nog fietsen mee ook. Klinkt ideaal en dat is het ook, want niet veel later rollen we onze gravelbikes het station van Zutphen uit.”

Omdat het zulk mooi weer is en we toch al bijna rond zijn, blijven we iets langer bij Berenschot zitten dan gepland. Maar uiteindelijk slaan we toch onze benen voor de laatste keer over het zadel en leggen we de resterende kilometers naar Winterswijk af. Of beter: naar het treinstation van Winterswijk. De trein brengt je zonder dat je hoeft over te stappen naar Zutphen en neemt nog fietsen mee ook. Klinkt ideaal en dat is het ook, want niet veel later rollen we onze gravelbikes het station van Zutphen uit. Daar pakken we, bij wijze van afscheid, nog even een lekker pintje bij een tegenoverliggend kroegje en dan zit het er toch echt op. Tot ziens Bas en Henk, we appen wel voor een volgende trip. Misschien wel weer in de Achterhoek, maar dan helemaal rond…