Update 10 januari: Jaap Dirkmaat probeert nu zijn gram te halen via stichting Das en Boom. Zie onderaan dit bericht voor meer details.
Het is niet de eerste keer dat we over de mountainbikeroutes in het Rijk van Nijmegen in relatie tot natuurbescherming berichten. Al geruime tijd staat de route ter discussie. Zo vond de Vereniging Nederlands Natuurlandschap (VNC) dat er geen rekening was gehouden met het vliegend hert. De route werd verlegd om deze zeldzame kever te ontwijken. Maar dat was voor de VNC niet voldoende; ze zien liefst mountainbikers in zijn geheel verdwijnen uit het Rijk van Nijmegen, want naar hun mening lopen ook andere beschermde dieren gevaar.
VNC doet verzoek tot handhaving
De VNC diende ter bescherming van deze diersoorten een verzoek tot handhaving in bij de provincie. Een handhavingsverzoek kan je indienen wanneer dat je vermoed dat in je gemeente of provincie wet- of regelgeving niet nageleefd wordt. Zoals de Wet Natuurbescherming, bijvoorbeeld. Directeur VNC, Jaap Dirkmaat, heeft meermaals publiekelijk zijn mening geëtaleerd hoe de mountainbikeroutes in het Rijk van Nijmegen en specifiek de route door Westermeerwijk een bedreiging vormt voor het vliegend hert. Het vliegend hert is een grote kever die als beschermde diersoort op de Rode Lijst staat.
Geen belanghebbende
Dat handhavingsverzoek is destijds door de provincie afgewezen. Om een toekomstige overtreding van de Wet Natuurbeschermig te voorkomen is de mountainbikeroute echter wél verlegd waardoor een lus van circa 350 meter uit de route ging. De VNC vond dat onvoldoende en tekende bezwaar aan. Bezwaar dat de provincie vervolgens ongegrond vond. De bestuursrechter oordeelde 6 januari jongstleden uiteindelijk dat de provincie wél fout zat, maar niet omdat VNC gelijk heeft. Nee, de provincie had het bezwaar nooit ongegrond mogen verklaren omdat VNC geen belanghebbende is. Dat laatste is namelijk een voorwaarde voor een handhavingsverzoek. Daarmee voorkomt de wetgever dat iedereen die het ergens niet mee eens is zomaar een rechtszaak kan beginnen. De statuten van VNC zijn dusdanig dat ze zich niet via deze weg met natuurbescherming kunnen bemoeien.
Voor nu is met de uitspraak van de rechter het verleggen of zelfs sluiten van de mountainbikeroute in het Rijk van Nijmegen weer even van tafel. Een meer volledig verslag kan je hier lezen en de hele uitspraak vind je hier.
Natuurtoets
Sinds het veranderen van het mountainbikeroutenetwerk in het Rijk van Nijmegen in 2020 wordt er hard tegen geschopt door VNC, met name bij monde van de directeur. Voor Stichting MTB Routenetwerk Rijk van Nijmegen aan de slag ging is er echter in 2017 en 2018 uitgebreid en zorgvuldig vooroverleg en onderzoek uitgevoerd. Daaronder ook een Natuurtoets (ofwel Quick Scan) van 48 pagina’s. De conclusie was dat eventueel aanwezige bedreigde diersoorten ontzien konden worden door de mountainbikeroute te verleggen. Het finale ontwerp van de routes is daarop dan ook aangepast. Volgens de VNC was voor die Natuurtoets te weinig veldonderzoek gedaan en zo werd het vliegend hert gemist. Naar aanleiding van het handhavingsverzoek van VNC heeft de provincie Gelderland in 2021 een extern bureau een uitgebreide Natuurtoets laten opstellen (zie hier die uitgebreide Natuurtoets en hier de uitgebreide reactie van de stichting daarop).
Het hele punt met een handhavingsverzoek is natuurlijk dat je overtredingen van wet- of regelgeving kan constateren. Een persoonlijk vermoeden van verstoring, of een principieel argument dat mountainbikers “de druppel” zijn in toch al verwaarloosde natuur, is natuurlijk niets mee te beginnen. Dat de provincie niet handhaaft is daarom niet zo gek. Het kan ook goed te maken met het feit dat VNC de huidige mountainbikeroute(s) bij Nijmegen als geheel nieuwe ontwikkeling presenteert. Maar dat is een (niet op zichzelf staande) verdraaiing van feiten. Er wordt namelijk al decennia in het gebied (vrij) gereden.
Hoe nu verder?
Het is natuurlijk afwachten hoe de VNC op de uitspraak van de rechter reageert over de bezwaren tegen de mountainbikeroute(s) in Nijmegen. Een simpele aanpassing van statuten – waardoor VNC wél belanghebbende inzake natuurbescherming is – zou te duidelijk doorgestoken kaart zijn, waarvan het nog maar de vraag is hoe juridisch houdbaar dat is. Maar zoals we elders gezien hebben is het oprichten van een andere vereniging of stichting om met ‘natuurbescherming’ als agenda bikers enkel te dwarsbomen niet al te veel werk. Dirkmaat noemde al eerder de – nu verloren – rechtszaak rondom de routes in Nijmegen een proefproces om ook andere mountainbikeroutes te gaan aanpakken. Zo is hij momenteel ook actief in de Achterhoek. Blijf daarom vooral Stichting Routenetwerk Rijk van Nijmegen steunen, zodat we(!) de volgende slag in deze juridische strijd rond mountainbikeroutes ook kunnen winnen. Want wat in Nijmegen speelt, kan nog steeds landelijk grote gevolgen hebben helaas.
Update 10 januari 2023: Dirkmaat dient verzoek in namens Stichting Das en Boom
Inmiddels heeft Jaap Dirkmaat aangegeven het hier niet bij te laten. Aan De Gelderlander heeft hij laten weten dat hij alsnog gaat proberen mountainbikers uit de bossen aan de oostkant van Nijmegen te weren. “Ik ga deze week het verzoek [red. het verzoek tot handhaving inzake Wet Natuurbescherming] opnieuw indienen, maar dan namens Das en Boom. Die staat pal voor alle bedreigde diersoorten en planten”, zo lezen we in De Gelderlander. Bovendien breidt Dirkmaat z’n verzoek verder uit. Zo gaat het wat hem betreft niet alleen om de mountainbikeroute in Westmeerwijk, maar wil hij ook de mountainbikers weg uit de bossen van Groesbeek, Mook én de Mookerhei. “Het verzoek gaat niet alleen naar de provincie Gelderland, maar ook naar Limburg. En het gaat niet meer alleen om het vliegende hert (bedreigde kever), maar om alle bedreigde soorten in het gebied,” zo vervolgt hij in De Gelderlander.
