Test | Drie maal twee Shimano-kettingen een jaar lang gebruikt

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Minder slijtage met meer kettingen?

Het is niet alsof we het wiel hebben uitgevonden: veel fietsers hebben een extra, vers geoliede of gewaxte ketting in schuur of garage hangen die volgens een vast schema verruilt wordt met de ketting op de mountain- of gravelbike van dienst. Het doel: het verleggen van het moment dat een slijtende, zich verlengende ketting de cassette en het voorblad aantast.

Dat zit zo: ketting, cassette en voorblad zijn in nieuwstaat perfect op elkaar afgestemd. Maar als een ketting zich als gevolg van slijtage verlengt, tast deze ook de vertanding van de de cassette en het voorblad aan. Hoe langer je blijft doorrijden, hoe meer de ketting zich invreet in de cassette en het voorblad. Tot er een moment komt dat ketting over cassette en/of voorblad begint te slippen en je je het hele spul moet vernieuwen. En dat is een dure grap. Als je wat meer wil weten over kettingslijtage is het artikel dat collega Jeroen hierover heeft geschreven een echte aanrader; daarin wordt het haarfijn uitgelegd.

Door afwisselend twee kettingen te gebruiken vertraag je in theorie de slijtage van cassette en voorblad. Dat werkt zo: als je de eerste ketting na een pak ‘m beet 150 kilometer vervangt voor een vers exemplaar, dan duurt het nog eens 150 kilometer tot deze tweede ketting het slijtageniveau van de eerste ketting heeft bereikt. Als je dat consequent volhoudt zou je aldus de kilometrage van je cassette en voorblad kunnen verdubbelen.

We hebben het geprobeerd!

Tot zover de theorie. Om te kijken of dat in de praktijk ook zo werkt hebben we de proef op de som genomen. Een jaar geleden hebben we onze duurtesters Dik, Lars en Maurice nieuwe cassettes, een nieuw voorbladen en elk twee kettingen gegeven en hebben we ze gevraagd daar mee door te rijden tot de aandrijflijn het opgeeft. In eerste instantie was het de bedoeling om alle testers Shimano XT-onderdelen te geven, maar vanwege de naweeën van de corona-tekorten bleken die in onvoldoende mate leverbaar en hebben we onderdelen uit de vrijwel net zo hoogwaardige SLX-groep gebruikt.

Als wisselinterval spraken we zo’n 200 kilometer af. Voorafgaand aan de test zijn de kettingen vetvrij gemaakt en gewaxt met vloeibare was van Squirt. De testrijders vertellen hieronder over hun ervaringen met het rijden met twee kettingen.

Testrijder Lars

“Ik ben behoorlijk enthousiast over het wisselen van ketting”, vertelt Lars na afloop van de test. “Vanaf nu blijf ik dit doen, dat staat vast. Ik vind het een fijne routine. Vooral het gevoel na een wissel; zo’n schone, stille en soepele ketting, dat is echt heerlijk. Of het uiteindelijk ook geld bespaart is lastig te zeggen. Ik heb met beide kettingen iets meer dan duizend kilometer gereden. Ze zijn nu allebei aan vervanging toe, dat valt me toch wel een beetje tegen, ik had meer kilometers verwacht. Aan de andere kant: de omstandigheden waren het afgelopen jaar vaker nat dan droog. En dat is natuurlijk niet bevorderlijk voor de levensduur.”

Lars haalt ons met deze laatste opmerking de woorden uit de mond. Slecht weer is killing voor een aandrijflijn. Ja, goed poetsen en smeren helpt. Maar wie zoals Lars z’n bike minimaal één keer per week door de bagger jaagt, die moet versnelde slijtage op de koop toenemen. En, niet onbelangrijk, éérder van ketting wisselen. Volstaat onder gewone omstandigheden een wisselinterval van tweehonderd kilometer, onder natte omstandigheden is het zeker raadzaam om al na 150 kilometer of zelfs eerder de ketting om te ruilen. Ja, dat is al na twee of drie ritten. Dankzij de snelsluitschakels is dat een werkje van niks, dus waarom zou je het niet doen?

Testrijder Maurice

Ook testrijder Maurice is erg te spreken over het rijden met twee kettingen.”Na iedere wissel rijdt m’n bike weer verschrikkelijk lekker”, zo vertelt hij enthousiast. M’n eerste ketting staat op zo’n achthonderd kilometer, de tweede op zeshonderd. En de verlenging is respectievelijk nog maar 0,35 en 0,25 procent. Ik kan dus nog wel even door. Als de slijtage blijft verlopen zoals tot nu toe, dan moeten er dik drieduizend kilometer in zitten, zelfs onder natte omstandigheden. Dat is echt veel meer dan ik met een enkele ketting haal.”

Net als Lars blijft dus ook Maurice op basis van z’n ervaringen van afgelopen jaar z’n kettingen afwisselen. “Maar die intervallen op basis van gereden afstand zijn niet ideaal”, meent hij. “In een periode met slecht weer zou je eigenlijk veel eerder dan om de tweehonderd kilometer moeten wisselen. En als je mooi weer is kan je misschien wel langere intervallen kiezen. Ik denk dat je beter op basis van de feitelijke slijtage de kettingen zou moeten omruilen. Alleen dán maak je volgens mij optimaal gebruik van de voordelen die het rijden met twee kettingen kan bieden.”

Maurice stipt hier een belangrijk punt aan. Doordat bij mountainbikes de weers- en terreinomstandigheden zo’n enorme invloed hebben op de slijtage, volstaat een traditioneel wisselschema op basis van gereden kilometers eigenlijk niet. Beter is het de kettingrek nauwkeurig te monitoren en op basis daarvan wissels uit te voeren. Je zou dan bijvoorbeeld na iedere 0,1 millimeter verlenging de ketting kunnen wisselen. Hiervoor is dan wel een nauwkeurige (digitale) kettingslijtagemeter noodzakelijk, aangezien de analoge slijtagemeters die wij gebruikt hebben te onnauwkeurig zijn.

Twee keer twaalf is zo gek nog niet…

Tot slot nog een opvallende observatie: Maurice is de enige die met een 2×12-aandrijflijn rijdt, met een 10/45-cassette en een dubbel met 36/26 aan de voorkant. Dat hij daarmee de meeste kilometers uit z’n aandrijflijn weet te halen kan toeval zijn. Maar het kan ook een voordeel zijn dat inherent is aan een 2×12-systeem. Reden één: dankzij de 36er aan de voorkant bevindt de ketting op Maurice’ Merida zich ook op de vlakke en snelle Nederlandse parkoersen niet helemaal rechts. Oftewel: Maurice rijdt groot-groot, wat zeer gunstig is als het gaat om het beperken van de slijtage. Reden twee: vanwege de twee voorbladen is de kettinglijn op Maurice’ bike door de bank genomen rechter dan op een bike met 1×12. En ook dát komt de levensduur ten goede.

Testrijder Dik

Voor testrijder Dik was de test met de wisselkettingen geen onverdeeld succes. “Ik heb uiteindelijk met beide kettingen zo’n negenhonderd kilometer gereden tot het de kettingmeter 0,5 procent verlenging aangaf. Daarna heb ik met de eerste ketting nog zo’n 350 kilometer doorgereden en met de tweede zelfs ruim vijfhonderd. Ik ben gestopt met testen toen ketting één bij een stand van 1.200 kilometer over de kleinste kransjes van m’n cassette begon te slippen. Geen van beide kettingen was toen volgens de kettingmeter heel ver voorbij het vervangingspunt van 0,5 procent. De bereikte afstand viel me nogal tegen. Met m’n voorlaatste ketting – geen wisselketting dus – reed ik namelijk ook zo’n tweeduizend kilometer. Nee, met dat wisselen ga ik zeker niet verder, ik hou het voortaan gewoon weer bij één ketting.”

Jammer dat Dik niet het enthousiasme van Lars en Maurice deelt. Maar voor de tegenvallende resultaten op zijn bike lijkt wel een verklaring te zijn. Uiteraard is er het bovengemiddeld slechte weer van afgelopen jaar dat een hoge slijtage in de hand heeft gewerkt. Maar daar hadden Lars en Maurice ook mee te maken. Belangrijker is het feit dat Dik met een relatief klein 32-tands voorblad rijdt. En hoe kleiner het voorblad, hoe hoger de kettingspanning.

Maar dat niet alleen. Met een klein voorblad zit de ketting gemiddeld genomen ook veel meer rechts op de cassette. Oftewel: op de kleinste, meest slijtgevoelige kransjes. Al helemaal bij een volbloed bosbeuker als Dik, voor wie het begrip ‘rustig toeren’ onbekend is. Als Dik net als Lars met een 34-tands voorblad had gereden, of zelfs een 36er zoals Maurice met z’n 2×12-transmissie, dan hadden er in de aandrijflijn van Dik ongetwijfeld meer kilometers gezeten.

Versleten ketting is cassette-killer

Tot slot nog een andere interessante observatie: als Dik na het bereiken van van 0,5 procent kettingverlenging, het vervangingspunt, tóch nog vijfhonderd kilometer met de tweede ketting doorfietst, begint de cassette in snel tempo te slijten. “De tanden van de cassette lijken sneller te slijten dan de ketting”, zo noteert hij in zijn testlog. Door te lang met de kettingen door te fietsen, moet Dik naast een nieuwe ketting nu ook een nieuwe cassette aanschaffen. Oftewel: een versleten ketting is een echte cassette-killer!

Wat hebben we na een jaar lang kettingen wisselen geleerd?

Op basis van de ervaringen die Dik, Lars en Maurice hebben opgedaan tijdens het testen van de drie maal twee Shimano-kettingen zouden we als we het opnieuw konden doen de test waarschijnlijk anders insteken. Denk aan voorbladen in gelijke grootte voor alle rijders, geen mix van 1×12 en 2×12 en veel nauwkeurigere wisselintervallen op basis van de daadwerkelijke slijtage in plaats van (tamelijk) willekeurige afstanden. Maar dat wil niet zeggen dat er geen interessante observaties gedaan zijn. Ik zet de bevindingen hieronder even op een rij:

• Twee van de drie testers menen dat hun de aandrijflijn dankzij het regelmatig wisselen van de ketting langer meegaat. Of dat féitelijk ook zo is valt lastig vast te stellen, aangezien we niet weten onder welke omstandigheden deze oude kettingen gebruikt zijn. Maar de kans is groot, aangezien de theorie en de praktijk elkaar hier in ieder geval niet tegenspreken.
• Kleinere voorbladen lijken een snellere slijtage van cassette, voorblad en ketting te veroorzaken dan grotere voorbladen.
• Met twee voorbladen (2×12) lijkt de slijtage van de aandrijflijn geringer dan met een enkel voorblad (1×12).

Conclusie

Heeft het zin, met twee kettingen rijden om de rest van je aandrijflijn te sparen. Als je het vraagt aan onze Lars en Maurice, dan is het antwoord ja. En als je het vraagt aan Dik, dan is het antwoord nee. Oftewel: Lars en Maurice blijven ook dit jaar hun kettingen wisselen, Dik gaat weer terug naar de enkel exemplaar.

Wie van de drie jij wilt navolgen is geheel aan jou. Maar persoonlijk neig ik er naar om vanaf nu ook met twee wisselkettingen te gaan werken. Op mijn eigen bike heb ik de afgelopen jaren al hele goede kilometrages gehaald door een groter voorblad te monteren en over te stappen op kettingen met harde kettingwas. Combineer ik deze set-up met twee kettingen, dan kan het niet anders of de verkopers van kettingen, cassettes en voorbladen krijgen aan mij een minder goede klant…

Met dank aan Shimano voor het ter beschikking stellen van de kettingen, cassettes en kettingbladen!

Let op! Shimano’s quick-link is niet meermaals te gebruiken

Kettingen wisselen betekent kettingen openmaken en weer sluiten. De meeste snelsluitschakels kunnen echter meestal niet meer dan één keer gebruikt worden. Ook Shimano adviseert met klem z’n quick-link niét meermaals te gebruiken. De reden: hoe vaker je de snelsluitschakel opent en weer sluit, hoe zwakker de verbinding wordt. Dat vergroot de kans dat de sluiting spontaan loskomt – iets wat je absoluut niet wilt meemaken! Natuurlijk, veel rijders hergebruiken snelsluitschakels zonder problemen, maar het is belangrijk om de risico’s in overweging te nemen.

Een aantal merken maakt wél snelsluitschakels die expliciet meerdere malen te gebruiken zijn. Zelf hebben we goede ervaringen met de Connex Link van Wippermann, die bovendien zónder gereedschap is te openen en te sluiten.

De Connex-Link van Wippermann is onbeperkt herbuikbaar.