Reizen | Rallarvegen, Noorwegen: Spoorzoeken op de Hardangervidda

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Rallarvegen: dwars over de Noorse Hardangervidda

Mountain- en gravelbikers hebben veel te danken aan de Noorse spoorwegen. De aanleg van de spoorlijn tussen Oslo en Bergen aan de Noorse westkust was ruim honderd jaar geleden een ongekend ambitieus project. Het plateau van de woeste en vrijwel verlaten Hardangervidda, op circa duizend meter hoogte, moest met slimme ingenieurtrucs en vooral de noeste arbeid van duizenden spoorwegwerkers overwonnen worden. Maar het leverde, naast een spoorweg, als onbedoelde bonus ook de Rallarvegen op; een onverhard weg langs de spoorlijn voor de aanvoer van mankracht en materiaal. De naam Rallarvegen is een samentrekking van de Noorse woorden rallar (werklui) en vegen (weg). Die Rallarvegen vormt nu een fantastische fietsroute door een spectaculair landschap, tussen het gehucht Haugastøl en het dorp Flåm aan de beroemde Auerlandsfjorden.

“Het klimaat van de Hardangervidda is hard. In mei kan het er ’s nachts nog flink vriezen en de temperatuur komt ’s zomers zelden boven de twintig graden uit.”

Na Haugostøl laat je de wereld van autoverkeer achter je. De Rallarvegen is voor het overgrote deel exclusief voor fietsers. Het pad slingert mee met de kronkelende spoorlijn en kruist die af en toe. Al op duizend meter hoogte beland je in een alpien, boomloos landschap. Het klimaat van de Hardangervidda is hard. In mei kan het er ’s nachts nog flink vriezen en de temperatuur komt ’s zomers zelden boven de twintig graden uit. De sneeuw- en boomgrens ligt er behoorlijk lager dan in de Alpen. Zelfs in augustus kan het voorkomen dat je, zoals wij, met de fiets nog een sneeuwveldje moet oversteken!

Bont gezelschap

Voor het weer hoef je dus niet naar Hardangervidda toe. Maar de ruigfraaie omgeving vergoedt veel. Althans, wat daar van zichtbaar is. Vanwege de laaghangende bewolking wordt het landschap namelijk maar stukje bij beetje onthult. Op zonnige dagen zou het panorama weergaloos mooi moeten zijn, maar dan ben je niet de enige die daarvan wil genieten. “Met mooie zomerweer, zeker in het weekend, zijn al onze fietsen verhuurd”, vertelde de fietsverhuurder in Haugastøl ons vanmorgen, toen ik verbaasd zijn enorme aanbod bekeek. Het schijnt dat elk jaar, tussen eind juli en eind oktober, ruim twintigduizend fietsliefhebbers de Rallarvegen rijden!

“We komen van alles tegen. Snelle mountainbikers in strak lycra, in Gore-Tex gehulde vakantiefietsers met volle tassen aan de bagagedrager en zelfs een heer in z’n dagelijkse kloffie.”

Dat zal dan een bont gezelschap zijn, bedenk ik, want ondanks dat we nu niet veel andere fietsers treffen, is het wel van alles wat. Snelle mountainbikers in strak lycra, in Gore-Tex gehulde vakantiefietsers met volle tassen aan de bagagedrager en zelfs een heer in z’n dagelijkse kloffie. De route is dan ook niet echt technisch: je krijgt overwegend gravelwegen voor de wielen, afgewisseld met enkele stenige stukken. Toch zijn we blij dat we een mountainbike gehuurd hebben en niet de zware trekkingfietsen met Shimano-versnellingsnaaf die de verhuurder ook in de aanbieding had.

Finse 1222 en ijsplaneet Hoth

Op exact 1.222 meter hoogte ligt Finse, aan de voet van de Hardangerjøkulen-gletsjer. Ik tel zo’n twintig gebouwtjes, inclusief het treinstation, het Rallarvegen-museum en de hutjes aan de oever van het ijzige Finsevatnet. Bijzonder zijn de speciale sneeuwgraafwagons, die ’s winters gebruikt worden om het spoor sneeuwvrij te maken. Je bent zó door Finse heen, maar om even op te warmen lopen we Hotel ‘Finse 1222’ uit 1909 binnen. Een sfeervol hotel dat nauw verbonden is met historie van de spoorlijn. Veel hout, kroonluchters en een inrichting die bij 1909 past, alhoewel dat (deels) schijn is: gedurende WOII, toen Noorwegen was bezet door de Duitsers, bombardeerden de Britten Finse namelijk.

“In Finse 1222 zijn in de winter van 1979 de buitenopnames gemaakt van The Empire Strikes Back. We fietsen hier dus als het ware op de ijsplaneet Hoth!”

In Finse 1222 ontmoet je fietsers, maar ook wandelaars die rond de gletsjer of in het nationale park Hallingskarvet tochten maken. Zwart-witfoto’s sieren de wanden van gangen en kamers, een eerbetoon aan de mensen die een rol hebben gespeeld in de geschiedenis van Finse. Tof weetje voor Star Wars-fans (en wie is dat niet?): in Finse 1222 zijn in de winter van 1979 de buitenopnames gemaakt van The Empire Strikes Back, het derde deel van de Star Wars-trilogie die in 1980 uitkwam. We fietsen hier dus als het ware op de ijsplaneet Hoth!

Høgste punkt

“Høgste punkt, 1.343 m.o.h.”, meldt een bordje langs de vegen. Bijna ongemerkt hebben we het plafond van de route bereikt. Vanaf hier gaat het in dalende lijn verder, door een desolaat berglandschap met ruwe rotsen, tientallen grote en kleine meren en weidse uitzichten. Veel opschieten doen we niet: elk moment is een fotomoment. Fietsers die we ingehaald hebben, komen weer voorbij als we stilstaan, waarna we ze vervolgens weer voorbijsteken.

“Bij Myrdalsberget, vlak bij het treinstationnetje van Myrdal, knijpen we in de remmen. Via een hele reeks opeenvolgende haarspeldbochten zien we fietsers afdalen, de diepte in.”

Bij Myrdalsberget, vlak bij het treinstationnetje van Myrdal, knijpen we in de remmen. Via een hele reeks opeenvolgende haarspeldbochten zien we fietsers afdalen, de diepte in. Wie de Rallarvegen in omgekeerde richting rijdt, wacht hier een uitdaging! Ook de treinen van de Flåmsbana, een zijtak van de spoorlijn naar de kustplaats Bergen en een populaire toeristische attractie, nemen deze hindernis. Vanaf Flåm moeten deze treinen op een traject van twintig kilometer 867 hoogtemeters overwinnen om het station van Myrdal te bereiken.

Onverwachte retour

Ook wij sturen omhoog richting Myrdal. Onze overnachting staat hier gepland. Morgen pas wachten ons de eenentwintig haarspeldbochten naar Flåm. Althans, dat is het plan. De volgende ochtend, bij het ontbijt in het leuke en gastvrije familiehotel Myrdal Fjellstove, besluiten we het plan aan te passen: het regent namelijk pijpenstelen en dat blijft de hele dag zo. Natuurlijk, daar kan je je met een goede regenjas tegen wapenen. Echter, onze trein terug van Flåm naar Myrdal (en vervolgens door naar Haugastøl, waar mijn auto staat) vertrekt pas ’s middags om vijf uur. Om dan in de regen de hele dag in Flåm door te brengen… En dus kijken we ’s ochtends in plaats van ’s middags door de raampjes van de trein naar buiten en zien we het landschap waar we gisteren nog zo intens van genoten hebben in een flits voorbij gaan. Mooi avontuur, die Rallarvegen.

Eerder gepubliceerd op 1 aprill 2022.