Reizen | Dolomiti Paganella, Italië: Beren en trailtijgers in de Brenta

Tekst: Arjan Kruik // Foto's: Joris Lugtigheid

Dolomiti Paganella Bike

Links! Rechts! Links! Even aanzetten en hup, weer zo’n lekkere linksrechts-combinatie. Ik ben een enorme fan van de nieuwe mountainbikeroutes op de Utrechtse Heuvelrug. Snel, bochtig en met een heerlijke flow. Soms net een achtbaan. Alleen dan wel een kleintje, helaas. Voor het échte achtbaangevoel moet je naar het buitenland. Of beter: naar Dolomiti Paganella in de in de Italiaanse alpenprovincie Trentino.

“Hun langste trail biedt 14 kilometer en 1.800 (!) hoogtemeters aan aaneengesloten bochtenpret. Dat is andere koek dan onze Heuvelrug, met z’n maximaal 40 hoogtemeters afdalen aan-een-stuk.”

Onder de naam Dolomiti Paganella Bike profileert dit gebied zich als dé mountainbikebestemming van de oostelijke en centrale Alpen. Hun langste trail biedt 14 kilometer en 1.800 (!) hoogtemeters aan aaneengesloten bochtenpret. Dat is andere koek dan onze Heuvelrug, met z’n maximaal 40 hoogtemeters afdalen aan-een-stuk. Het afdaalplezier in Dolomiti Paganella Bike is overigens niet voorbehouden is aan downhillers met full-face-helmen. Juist niet. Je kunt er als laaglandbiker op je dubbelgeveerde trailbike of zelfs hardtail óók van genieten. Hoe ik dat weet? Ik ben er afgelopen zomer op uitnodiging van de plaatselijke VVV geweest, samen met mtb-fanaat Sebastiaan en mountainbikefotograaf Joris Lugtigheid. En, dat verklap ik vast, we hebben het er enorm naar ons zin gehad!

Tiptop geregeld

Onze gastheer en begeleider is Davide Carton, bikeguide van beroep. Davide neemt ons twee dagen mee over de paden van ‘zijn’ gebied. “Sinds we hier in 2016 serieus zijn begonnen met het uitzetten en markeren van mtb-routes en het aanleggen van speciale mountainbikepaden die met kabelbanen toegankelijk zijn, is het aantal hotelovernachtingen ’s zomers met 75% gestegen”, vertelt Davide als we de gondel omhoog nemen naar de Tovre, de huisberg van het dorp Molveno. Mountainbikers zijn hier welkom, dat merk je aan alles. Het begint al bij de zeer goed gesorteerde fietsverhuur naast het dalstation van de gondelbaan, waar we voor Joris een bike huren omdat zijn eigen karretje stuk is. Downhillbikes, endurobikes, trailbikes en e-mountainbikes, ze hebben echt alles staan. Gezien het vooruitzicht dat we vandaag vooral paadjes zullen rijden met relatief weinig klimwerk, kiest Joris een mooie endurobike uit.

“En ook als het gaat om de routeinformatie is het hier tiptop geregeld. Bij de ingang van de Big Hero-trail staat een groot bord met detail- en overzichtskaarten waarop te zien is waar je bent en waar je naartoe kunt.”

Ook het liftpersoneel is schijnbaar blij dat we er zijn. Uiterst vriendelijk worden we geholpen bij het in- en uitstappen en – bij de stoeltjeslift een verdieping hoger – bij het ophangen van de bike aan de speciale haak aan de zijkant van de stoeltjes. Dat heb ik wel eens anders meegemaakt. En ook als het gaat om de routeinformatie is het hier tiptop geregeld. Bij de ingang van de Big Hero-trail staat een groot bord met detail- en overzichtskaarten waarop te zien is waar je bent en waar je naartoe kunt. Op een apart bord daarnaast is niet alleen door middel van kleurcodes (van groen tot zwart) aangegeven wat het niveau van de verschillende trails en routes is, maar wordt ook het aantal te dalen en te klimmen hoogtemeters vermeldt. Zo kom je onderweg nooit voor onaangename verrassingen te staan.

Big Hero en Blade Runner

Okay, rijden maar. Alleen nog even wachten op Sebastiaan, die nog even een tikje uit z’n versnellingen haalt. Dat gaat makkelijk hier; bij alle dal- en bergstations staan solide fietsstandaards, inclusief gereedschap en een pomp. We hebben nog geen meter gereden, maar nu al is duidelijk dat ze hier van bikers houden. Dat belooft wat! Enthousiast rollen we achter Davide aan over de Big Hero. Lekker hoor. Volgens het bord is de Big Hero een groene beginners-trail. Het pad is inderdaad lekker mellow, waardoor er ook tijd is om van het fraaie uitzicht over het Molvenomeer te genieten.

“Bikegide Davide: ‘Daarom mag je hier ook niet met een fullface-helm en een skibril op rijden; dat schrikt wandelaars enorm af.’”

Bij het onderste station van de stoeltjeslift gaat de route over in de Blade Runner en de Goonies. Beide zijn blauw gemarkeerde, toegankelijke routes, waarbij de laatste deels over een bestaand wandelpad voert. “Dat is bewust”, vertelt Davide als we het laatste stukje over de weg afdalen naar de gondel. “We willen een mix bieden van speciaal aangelegde biketrails en bestaande paden, zodat de routes afwisselend blijven. Bovendien is het, om wederzijds respect te creëren, goed dat wandelaars en bikers elkaar op de berg tegen blijven komen. Daarom mag je hier ook niet met een fullface-helm en een skibril op rijden; dat schrikt wandelaars enorm af. ” Goed punt.

Molveno Zone, Andalo Zone en Fai Zone

Afwisselend is deze afdaling zeker, zo merk ik als we dezelfde run nog eens doen. Vol adrenaline en met een smile van oor tot oor zit ik in de lift omhoog nog na te genieten. Davide neemt de kans waar om even uit te leggen hoe het gebied in elkaar steekt. “Dolomiti Paganella Bike bestaat feitelijk uit drie verschillende bike-zones, elk met hun eigen liften, die door middel van paden met elkaar in verbinding staan”, vertelt hij. “We zijn nu in de Molveno Zone, aan de overkant ligt de Andalo Zone en ten noorden daarvan vind je de Fai Zone. Als we boven zijn, steken we vanaf het middenstation door naar Andalo en daar pakken we de gondel omhoog naar de Cima Paganella. Maar zullen we eerst even eten?”

“Wie goed wil biken, die moet ook goed eten. En laat dat nou hier in Italië totaal geen probleem zijn, zo wordt in Rifugio La Montanara wederom bewezen. Worst, soep, pasta, het is allemaal even lekker.”

Eten? Natuurlijk! Wie goed wil biken, die moet ook goed eten. En laat dat nou hier in Italië totaal geen probleem zijn, zo wordt in Rifugio La Montanara wederom bewezen. Worst, soep, pasta, het is allemaal even lekker. Na afloop doen we buiten op het terras nog even een espresso en dan is het toch echt tijd om weer verder rollen. Voor een deel loopt de verbindingsweg naar Andalo over de Blade Runner-trail, voor een deel rijden we over wandelpaden. En ook hier geldt weer: de paden liggen er perfect bij en de routeinfo is superduidelijk. Probleemloos rijden we dan ook Andalo binnen, waar we met behulp van een tweetal liften een positief saldo van een kleine 2.000 hoogtemeters opbouwen.

Giada Line

Bovenop de Cima Paganella is het uitzicht echt adembenemend. Ik heb dat vaker geschreven bij een stukje over mountainbikegebieden, maar hier kom je rondom écht ogen tekort. In het westen liggen de ruige toppen van de Brenta, naar het noorden het grillige dal van de Noce, in het noordoosten het brede dal van de Adige, met heel in de verte zelfs de glinsterende gletsjers van de Ötzaler en Stubaier Alpen. Als ik verder met de klok mee draai zie ik de Dolomieten liggen, met onder andere de Sella en de Marmolada. En vervolgens een hele hoop bergen waarvan ik geen idee heb hoe ze heten. En in het zuiden, grotendeels bedekt door een laag nevel, het Gardameer. Nooit gedacht dat we daar zo dichtbij waren.

“In de kaart staat deze smalle singletrack aangeduid als ‘expert/advanced’ en daar is geen woord van gelogen. Het grootste deel is spannend maar goed te doen voor een laaglander als ik, maar sommige steile stukken zijn vanwege de modder en de natte stenen echt een uitdaging.”

Ik kan hier echt nog wel uren in de rondte turen, maar Davide wil verder. Het pad dat hij deze keer pakt, de Giada Line, is geen speciale biketrail, maar een zogenaamde natural trail. Echt natuurlijk is dit pad uiteraard niet – welk pad is dat wel? – maar met deze term wordt aangegeven dat het een wandelpad is dat niet speciaal is aangepast voor mountainbikers. Hier dus geen gladde ondergrond en nauwkeurige uitgemeten kuipbochten en springheuvels, maar gewoon een smal en stenig spoor.

In de kaart staat deze singletrack aangeduid als ‘expert/advanced’ en daar is geen woord van gelogen. Het grootste deel is spannend maar goed te doen voor een laaglander als ik, maar sommige steile stukken zijn vanwege de modder en de natte stenen echt een uitdaging. Ik zie dat Davide en Sebastiaan, die voor me rijden, deze secties probleemloos nemen, maar bij mij moet toch echt meer dan één keer een voetje aan de grond. Desondanks: erg leuk, hier hou ik wel van!

Hustle & Flow en Willy Wonka

Pas ruim 1.000 hoogtemeters lager is de koek op. Althans, voor wat betreft de Giada Line. Na een korte traverse bereiken we de ingang van de Hustle & Flow. De tegenstelling kan niet groter zijn: dit is een man made trail volgens het boekje. Ook deze blauw-rode trail is geclassificeerd als ‘expert/advanced’, maar wat mij betreft veel makkelijker dan de Giada Line. Dit is wat ik aan het begin van dit verhaal bedoelde: een Heuvelrugroute die niet stopt, maar alsmaar door blijft gaan.

“Dit is wat ik aan het begin van dit verhaal bedoelde: een Heuvelrugroute die niet stopt, maar alsmaar door blijft gaan. Na een kilometer of drie gaat de trail over in de Willy Wonka, die zelfs nog iets meer easy-going is.”

Na een kilometer of drie gaat de trail over in de Willy Wonka, die zelfs nog iets meer easy-going is. En dat is wat mij betreft positief, want ik kan me volledig op het rijden concentreren zonder dat ik te hard ga of overmatig moet remmen. Dat laatste is trouwens echt een dingetje hier, merk ik als we even wat drinken en een reepje eten bij een lunchplek langs de trail en ik vraag hoe het kan dat er nauwelijks remknippen in het pad zitten.

Trails bouwen is een vak

“Je krijgt remknippen als het pad niet goed in elkaar zit”, weet Davide. Als Sebastiaan en ik hem vragend aankijken legt hij uit wat hij bedoelt: “Een goede flowtrail moet je met zo min mogelijk hard remmen door kunnen rollen. Alleen dan blijft de trail lang goed. Je kunt het zelf zien; de Willy Wonka is de hele zomer in gebruik geweest en ligt er door de bank genomen nog strak bij. Dat is trouwens niet alleen fijn voor jullie, maar ook voor ons, omdat zo de onderhoudskosten binnen de perken blijven.” Klinkt logisch. Maar hoe weet hij dit allemaal? Dan komt de aap uit de mouw: “Ik heb met het team van Danger Zone Trail Solution deze flowtrails zelf helpen bouwen.”

“Dat Davide zijn vak als bike-guide én als padenmaker beheerst is me wel duidelijk als we aan het eind van de middag Molvena weer binnenrollen. Als middelbare polderbiker heb ik nauwelijks momenten gehad dat de trail meer van me vroeg dan ik in huis had. Terwijl ik niet eens een dikke endurobike heb, maar ‘slechts’ een gewone trailbike.”

Trails bouwen is niet alleen een vak apart, maar ook een hele klus, zoveel is wel duidelijk als we Davide’s verhaal aanhoren. Pas als alle vergunning rond zijn kan Davide de route uitzetten. Eerst te voet, helemaal op zijn gevoel voor het terrein, zijn ervaring als mountainbiker en rekening houdend met de natuur. Dat laatste betekent bijvoorbeeld dat zo min mogelijk bomen gekapt worden. De route die hij op deze wijze uitgezet heeft, probeert hij vervolgens te fietsen. Let op, er is dan nog geen schop in de grond gezet! Het gaat er om, eerst te ontdekken of de flow goed is. Pas als het tracé van het nieuwe pad aldus goedgekeurd is, komen er werklieden, een shovel en een paar vrachtwagens grind en aarde aan te pas om de trail te bouwen. En dan duurt het weken, zo niet maanden voordat de trail voor publiek toegankelijk is.

En die beren dan?

Dat Davide zijn vak als bikeguide én als padenmaker beheerst is me wel duidelijk als we aan het eind van de middag Molvena weer binnenrollen. Als middelbare polderbiker heb ik nauwelijks momenten gehad dat de trail meer van me vroeg dan ik in huis had. Terwijl ik niet eens een dikke endurobike heb, maar ‘slechts’ een gewone trailbike, een Trek Fuel EX. En dat betekent: missie geslaagd voor Davide en zijn team. “Er zijn al genoeg plekken in de Alpen waar downhillers zich kunnen uitleven”, vindt hij “Wij zijn liever de plaats waar juist de minder hardcore trailtijger het naar zijn zin heeft.” Waarvan akte.

“Maar de enige beren die wij gezien hebben, staan op het logo van Dolomiti Paganella Bike. En op de borden die de Bear Trail markeren, een aaneengesloten enduroroute van 60 kilometer lang en 4.000 verticale meters omlaag.”

En hoe zit het dan met die beren, helemaal aan het begin van dit verhaal? Dat zit zo: rond de millenniumwissel zijn er beren uit Slovenië uitgezet in het Brenta- en het aangrenzende Adamello-massief. En die beren doen het daar prima. Sommige beren zijn zelfs verder getrokken naar het Zwitserse Graubünden. Maar de enige beren die wij gezien hebben, staan op het logo van Dolomiti Paganella Bike. En op de borden die de Bear Trail markeren, een aaneengesloten enduroroute van 60 kilometer lang en 4.000 verticale meters omlaag. Daarvan hoef je er zelf maar 1.000 omhoog te fietsen, voor de rest krijg je hulp van de skiliften in het gebied. Lekker hoor!