De Stigmata begon bij Santa Cruz ooit als cyclocrosser. Voordat gravelbiken opkwam was dat namelijk één van de takken van onze wielersport die met name in Amerika een flinke opmars maakte en als the next big thing werd gezien. Maar je moet wel lichtelijke masochistisch zijn om cyclocrossen écht leuk te vinden. Nee, wat het offroad biken met kromme sturen aangaat, is en blijft de cross toch vooral een kijk- in plaats van doe-sport. Hoe anders is dat bij het gravelbiken. De opmars van het gravelbikegenre lijkt nog altijd niet te stoppen. Santa Cruz toverde de Stigmata bij de introductie van de derde generatie dan ook om naaar een gravelbike.
Gravelbiken is echter nog altijd een breed begrip. Inmiddels zijn we ruim vier jaar na de introductie van de vorige generatie, dus Santa Cruz introduceert voor 2024 de Stigmata 4, de vierde generatie van z’n gravelbike. Het ontwerp van het frame leunt nog altijd sterk op dat van vorige Stigmata, maar er zijn toch volop vernieuwingen te melden. En die vernieuwingen maken dat-ie breder inzetbaar is dan z’n voorganger.
Carbon frame met bagageruimte
Net als voorheen zet Santa Cruz de nieuwe Stigmata voor 2024 alleen in de markt met een carbon frame. Santa Cruz werkt bij veel van z’n fietsen met twee soorten carbon, die ze aanduiden als C en CC. De CC-versies maken gebruik van een meer verfijnde carbonstructuur en een iets complexer productieproces, wat een lichtere constructie oplevert. De Stigmata 4 is er alleen in de lichtere CC-versie.
Met de upgrade van al z’n carbon mountainbikes in de voorbije twee jaar, introduceerde Santa Cruz de glovebox, een luikje in de onderbuis met daaronder dus opslagruimte voor reservespullen, gereedschap en/of je lunch. Santa Cruz geeft z’n 2024-Stigmata gravelbike nu óók zo’n opbergvak. Visueel is dat meteen ook de grootste wijziging bij de nieuwe Stigmata; de onderbuis is nu namelijk groter om bergruimte te kunnen bieden. Wat de toevoeging van de glovebox voor effect heeft gehad op het framegewicht, meldt Santa Cruz niet. Sowieso is het merk niet zo van het delen van framegewichten.
Ruimte voor geveerde voorvork een dikkere banden
Die vergrote onderbuis zal mogelijk ook wel wat impact hebben op de stijfheid van het frame. Al kun je beargumenteren dat een gapend gat zoals de glovebox vormt, dat weer deels teniet doet. Mocht comfort echter een belangrijk uitgangspunt voor je zijn, dan kun je bij de Stigmata 4 een geveerde voorvork monteren met maximaal 40 millimeter veerweg. En ook als je vering niet ziet zitten, kun je méér comfort halen uit je banden, want je kunt nu tot 50 millimeter brede exemplaren kwijt in het vernieuwde frame. Niettemin levert Santa Cruz de Stigmata in 2024 standaard uit met 45 millimeter breed rubber. Bij die bandbreedte is er ook nog ruimte voor spatborden. Over een 650b-optie spreekt Santa Cruz niet meer, maar meldt wel dat ze bewust voor maximaal 50 millimeter brede banden in combinatie met 700c-wielen heeft gekozen vanwege de betere rollover-capaciteit van grote wielen in combinatie met brede banden.
Framedetails
Als gezegd volgt de 2024-versie van Santa Cruz’ gravelbike de lijnen van de voorgaande Stigmata. Santa Cruz houdt óók bewust vast aan de kabelloop van de vorige versie. Dus géén kabels door het bovenste balhoofdlager en dus ook geen funky afwijkende onderdelen rondom het balhoofdlager. Met dezelfde argumentatie (ergo: ‘geen gedoe’), heeft de carbon gravelbike óók schroefdraad voor de montage van de trapaslagers.
In de voordriehoek van het frame vind je montagepunten voor een bidonhouder boven op de glovebox en op de zitbuis. Op de onderbuis is nog een derde plek voor een bidon. Verder vind je op de carbon voorvork en het frame nog subtiele montagepunten voor spatborden, maar verder ontbreekt het de Stigmata 4 aan montagepunten voor extra dragers.
1x of 2x
Rond de zitbuis kun je overigens nog altijd een voorderailleur monteren. En Santa Cruz levert de 2024 Stigmata dan ook in uitvoeringen mét een voorderailleur. Maar mocht er bij de complete fietsen (meer daarover hieronder) niets tussen zitten qua aandrijving dat je past, dan heb je nog andere opties. Want de Stigmata heeft namelijk een UDH-dropout en je kan er dus ook de nieuwe Eagle Transmission-derailleur van Sram op kwijt. Daarmee kun je vervolgens een mullet-setup maken, met een 10-52t-cassette voor het – vóór een gravelbike – monsterlijke bereik van 520 procent.
Geometrie: langer, lager en luier
Qua geometrie heeft Santa Cruz de Stigmata voor 2024 flink onder handen genomen. Zo zijn de frames beduidend langer én lager gemaakt. De zitbuis is korter (en daarmee dus de bovenbuis lager) om zodoende méér ruimte te creëren voor dropper-zadelpennen. De zitbuis heeft een binnendiameter van 27,2 millimeter, dus je keuze is wel beperkt. De zitbuishoek is nu bij alle vijf de framematen 74 graden. Bij de vorige versie stond die bij de kleinste framemaat op 74,5 graden en liep af tot 73,5 graden bij de grootste frames.
De reach is flink toegenomen. Bij de kleinste framemaat 18 millimeter, tot maar liefst 45 millimeter bij de grootste framemaat. Santa Cruz combineert dat vooraan met stuurpennen van 70 millimeter lengte en een balhoofdhoek van 69,5 graden. Dat is voor gravelbike-begrippen behoorlijk flauw en samen met de lengte van de frames is de nieuwe Stigmata méér mountainbike met een krom stuur dan racefiets met noppenbanden.
Santa Cruz Stigmata 4 2024: vijf uitvoeringen
Santa Cruz zet de Stigmata 4 op de markt in vijf verschillende uitvoeringen, allemaal met een frame in de kleur ‘Brick red’. Dat begint bij een versie met Sram’s Apex 1×12 mechanische groep, met een XG-1251 XPLR 10-44t cassette uit de Rival-groep. De overige modellen zijn allemaal uitgevoerd met Sram’s draadloze schakelgroepen uit de Rival en Force-serie met én zonder voorderailleur. Opvallend: alle versies hebben DT Swiss 350-naven en bij versie met Rival AXS-afmontage is er géén prijsverschil tussen de 1x en 2x-aandrijving. Tot slot komt alleen de Stigmata met Force 1x-groep standaard met een RockShox Rudy Ultimate geveerde voorvork, de andere modellen hebben een ongeveerde carbon voorvork in het vooronder.
De Stigmata 4 is vanaf augustus te verwachten bij de Santa Cruz-dealer.
Bron en meer info: www.santacruzbicycles.com
