Test | Praxis Zayante carbon cyclocross & gravel crankset

Introductie

Crankset en trapas zijn behoorlijk fundamentele onderdelen van de aandrijving, waarbij de hoogste eis natuurlijk is dat ze heel blijven. En juist in dit opzicht blijkt nagenoeg iedere crank op de markt goed genoeg – €5,- artikelen via Aliexpress uitgezonderd, wellicht. Bij trapaslagers ligt de lat wel wat hoger, en dan houdt zowat iedere set het wel minstens een seizoen uit*. Hier staat tegenover dat je juist voor deze onderdelen een waar vermogen uit kan geven voor een apart kleurtje, absurd marginale gewichts- of stijfheidswinst, of een dubieuze claim over één watt minder vermogensverlies. De uiteindelijke rijplezier ligt natuurlijk vooral in de uitvoering van het geheel: stijfheid, compatibiliteit, schakelprestaties, kwaliteit van de lagering, gemak waarmee één en ander te onderhouden valt.

Juist op deze vlakken lijkt het Amerikaans-Taiwanese Praxis, een ‘kleine’ leverancier met een lange geschiedenis, het goed te doen. Naast aftermarket kom je het merk ook steeds vaker tegen op complete fietsen, zoals de onlangs nog door ons getestte Giant Revolt Advanced 2 gravelbike. En gezien de huidige tendens met oplopende levertijden bij de grote partijen, zou het ons niets verbazen wanneer je in de komende periode steeds meer bikes met een Praxis crankset uitgeleverd ziet worden. Wat heet, zolang Praxis niet mis grijpt op het ruwe aluminium…

Dat witte lichtmetaal is voor het merk het belangrijkste uitgangsmateriaal. Waarbij ze prat gaan op hun koudsmeedtechnieken, waarmee ze sterke, stijve en slijtvaste aluminium onderdelen kunnen maken. De nadruk bij het merk ligt dan ook op aandrijvingsonderdelen: cranks, kettingbladen (voor 1x en 2x aandrijvingen) en trapassen.

Carbon cranksets zijn echter niet meer weg te denken in deze markt en Praxis biedt die sinds een paar jaar óók aan in de vorm van de Zayante. Dit is het topmodel voor fietsen met kromme sturen. Uitgevoerd met carbon armen en met een 30 mm aluminium as is deze crank in een hele reeks van maten en configuraties te krijgen. Zelfs met een 4iii vermogensmeter in de linker crankarm! De finish is glanzend donkergrijs – het hokje “optiek” is in ieder geval voor mij al afgevinkt.

*: Of je één seizoen acceptabel moet vinden is een héél ander vraagstuk.

Modulair en compatibel

De tijd dat praktisch iedere crankset op de markt dezelfde passing voor kettingbladen had ligt al weer even achter ons. Ergens in de schuur staat vast nog een fiets met een 4-bouts triple crank met 104/64 mm steekcirkel kettingbladen… Zowat alles dat nieuwer is, heeft óf een spider met dubbele bladen naar eigen ontwerp, of een direct mount enkel blad. Van een standaard kan je nergens meer spreken. Of toch wel? Praxis cranks ‘lenen’ namelijk wat techniek van Sram. De passing van kettingblad of spider is identiek aan die van hun landgenoten, inclusief borging met drie M5 torx boutjes.

Praxis cranks zijn dan ook leverbaar met een enkel blad of met twee kettingbladen én kunnen in een handomdraai omgebouwd worden. De ‘Sram-compatibiliteit’ opent ook een wereld van andere opties open: rond, ovaal, staal, titanium, een kettingblad met aangepaste offset voor een Cannondale Si frame… je kant het zo gek maken als je wilt. Je zou zélfs een Sram kettingblad kunnen monteren op de Praxis Zayante crankset. Bijkomend voordeel is dat door gebruik te maken van deze ‘standaard’ je naderhand altijd nog een vermogensmeter op de spider kunt monteren. Te denken valt aan Power2Max of SRM.

Maar wacht, er is meer!

Een andere overeenkomst met cranks van Sram is de constructie waarmee de lagers van de trapas worden voorgespannen. Het linker lager zit ingeklemd tussen as en crankarm, rechts zweeft het lager en het geheel wordt voorgespannen door een golfveerring. Die ring zorgt ervoor dat je a) geen speling hebt en b) de lagers niet frut knijpt. Eigenlijk is dit simpelweg netjes construeren volgens Rohloff & Matek**, dat met name bij hoekcontactlagers van belang is.

Toch kiezen genoeg fabrikanten voor andere constructies. Shimano span je met de hand licht voor, door de linker crank op de as te trekken met een spanbout. Het meegeleverde gereedschapje is niet voor niets klein en van plastic! Onder meeer Raceface’ Cinch werkt met een plastic spanring die eveneens tegen de rechter lagercup drukt. Lagers daarmee te hard voorspannen is lastig: voor die tijd is de draad namelijk al gestript. Ook de borging met een piepklein schroefje laat bij Cinch te wensen over. En dan zijn er nog tal van fabrikanten die je laten hannesen met vulringen die (naar mijn ervaring) altijd of net te dik of te dun zijn. Kortom: Praxis doet het gelukkig volgens het boekje.

** Stukje beroepsdeformatie – wie de titel kent vat ‘m

Wave Tech

Kettingbladen van Praxis zelf zoals gezegd 1x en 2x-configuraties, waarbij de 1x-modellen weer een eigen draai aan narrow-wide vertanding geeft. De bladen hebben de merknaam Wave Tech, wat slaat op het een links-rechts positionering van de tanden. Dit zou er voor moeten zorgen dat de ketting nóg beter op de bladen blijft liggen dan bij andere narrow-wide bladen. De gedachtegang is dat de ketting ook zijdelings minder speling heeft, waardoor de kans op er af trillen nóg verder wordt gereduceerd.

M30 trapaslagers

Praxis biedt tal van trapas ‘oplossingen’ voor nagenoeg ieder standaard (behalve de meest kansloze: een 30 mm as in een BB86.5/BB92 frame). De M30 serie is – verrassend! – geschikt voor 30 mm assen. Deze diameter is buiten Shimano langzamerhand ‘de standaard’ voor bijna alle cranks, al doet Sram nog wat moeilijk. De linker lager van de M30 is ietsje kleiner van diameter omdat deze tussen de linker crank en een rand op de as geklemd word. De as is ter plekke dus ook geen 30 mm dik, maar 28 mm. Het is een duidelijke feature maar let wel: het sluit uit dat je een M30-bracket als aftermarket oplossing voor sommige andere merken cranks kan gebruiken.

Montage

Ik heb de Praxis Zayante crankset en trapas op een gravelbike gemonteerd met 142 mm achternaaf en T47 trapasinterface. Hoewel ik niet geloof in het inherent slecht of kwaadaardig zijn van perspassingen voor trapassen, is de aanwezigheid van draad wel érg praktisch. Nabewerken van een metalen trapaspot is natuurlijk relatief makkelijk (en een mal maken dat aan de toleranties voldoet kennelijk niet…). Een slimme fabrikant weet ook dat dit net wat meer garantie geeft dat alles makkelijk installeert en lang rond blijft draaien. Dat het handig is bij (de)montage bleek ook mij al direct: ik moest tóch nog een wijziging aanbrengen aan de (interne) kabelgeleiding van het frame. Zo gezegd, zo gedaan – in 10 minuten. Zonder hamer en pers. Of gevloek.

Verder biedt T47 bij gebruik van een 30 mm alsnog ruimte voor fatsoenlijk grote en fatsoenlijk afgedichte lagers. Die van Praxis zijn in de aluminium cups gezekerd met een circlip en kunnen tezijnertijd makkelijk vervangen worden. De M30 cups zijn overigens zeer netjes gemaakt. Met Praxis’ eigen gereedschap is een fluitje van een cent de cups in het frame te draaien. De mij geleverde tool was overigens een platte 12-tands sleutel die verder prettig in de hand ligt en genoeg hefboom levert. Als alternatief zijn er ook 12-tands 3/8″ doppen van Praxis. Zelf heb ik een gecombineerde 12- en 16-tands 1/2″ dop van Unior, die ook voor andere ‘standaarden’ toepasbaar is.

De Praxis, uh praktijk

Inmiddels cliché: goede cranks en trapaslagers zijn volkomen onopvallend. Waarom? Omdat wanneer je er wél iets aan opmerkt het vaak grondig mis is. Zo niet bij de Praxis Zayante en bijbehorend kettingblad en trapas, dus. Vanaf dag één gaf het geheel geen krimp en deed stilletjes z’n werk.

Stijfheid

De carbon crankarmen hebben grofweg dezelfde doorsnede als die van een Sram X01/XX1 crankset. Gevoelsmatig zijn de armen van de Praxis Zayante Carbon crankset tóch een heel klein beetje stijver. Frappant dat dit juist op een crosser/gravelbike op te merken is. Zeker omdat het frame waar de Praxis cranks nu in zitten behoorlijk direct is. Zowel iedere hobbel als iedere aanzet komt ongefilterd door. Wellicht dat flink wat veerweg en dikke banden op een mountainbike daarentegen het ‘gevoel’ toch allemaal wat dempen.

Ketting-retentie

De montage van het kettingblad en de stijfheid daarvan zijn ook in orde. Wanneer het geheel wat aan de slappe kant is hoor je dit terug in extra geruis in de aandrijving. Deze Praxis set, gecombineerd met een allegaartje aan verschillende merken voor de aandrijvingsonderdelen (E*Thirteen, Sram én Shimano) is toch nog aardig stil. Om bij het kettingblad te blijven: de Wave Tech draai aan narrow-wide vertanding doet goed z’n werk, uiteraard in combinatie met een clutch derailleur. Nu is een gravelfiets meestal niet de fiets in je schuur die de meest ruige paden onder de wielen krijgt. Het stijvere frame en de dunne banden geven wél iedere klap en rammel des te beter door. Voor mijn gevoel heb ik recent bewust (te) veel wortels en kuilen opgezocht: de ketting bleef ten alle tijden erg netjes om het blad liggen.

Uiterlijk

Grote opspattende stenen en rock gardens zal de gemiddelde crankset op een gravelbike of crosser niet tegen komen, ook deze Praxis Zayante cranks niet. Ze zien er derhalve nog redelijk gaaf uit. De blanke lak krast wel, zeker in contact met je hielen. Hier had Praxis van mij gewoon een vinyl sticker mogen plakken, zoals velen anderen het doen. In de praktijk schuurt immers zowat iedereen wel eens met z’n schoenen tegen de cranks. Dit effect is erger als je MTB pedalen gebruikt (die doorgaans ietsje meer bewegingsvrijheid bieden). Ook pedaalringen (die tussen crankarm en pedaal gaan) ontbreken – geen idee waarom, eigenlijk. Gelukkig had ik ze zelf liggen.

Lagers

Met ruim vier maanden door kou en modder doen de lagers van de trapas het nog prima super. Het vet is nog dezelfde kleur (ergo: niet vervuild met stof of vocht) en de lagers draaien als nieuw. Nu zou je denken: “Hoe moeilijk kan het zijn?”, maar de praktijk wijst uit dat ‘het’ best moeilijk is. Met een open trapasbuis, water dat toch in mijn frame komt en genoeg drek had ik inmiddels al wat korreligheid van het geheel verwacht. Praxis stelt me zeker niet teleur!

Conclusies

Praxis Zayante Carbon is een zeer degelijk en functioneel crankset waarmee je nu – en vrijwel zeker in de toekomst – allerlei kanten op kan. Het is typisch een product dat meeverhuist naar je volgende frame. Je kan er op rekenen dat als Shimano 12-speed race-/gravelgroepsets gaat maken, Praxis ook bijpassende kettingbladen heeft klaarliggen. Vanuit technisch oogpunt is er verder absoluut niks op aan te merken. Hetzelfde geldt voor de bijpassende M30 lagers, die vooralsnog zeer soepel blijven draaien.

Tekst: Eric Wictor
Foto’s: Eric Wictor & Bas Bloeming