Tekst en foto’s: Arjan Kruik
Sram GX Eagle Transmission
Introductie
Zoals je al uitvoering hebt kunnen lezen in het verslag de collega Jeroen schreef over zijn ervaringen met X0 Eagle Transmission, heeft Sram als het om schakelen gaat veel nieuws te melden. Als je er het fijne van wilt weten moet je het bericht dat hij over de introductie van deze nieuwe schakelgroep schreef maar even lezen. En zéker ook zijn review. Kort gezegd komt het nieuwe elektronische schakelsysteem van Sram erop neer, dat de derailleur direct is verbonden met het frame en de achteras. En dat de cassette is uitgerust met een dikdun-vertanding zoals je die – ongeveer – ook al kent van Srams voorbladen. Een speciale flat top-ketting completeert het systeem.
En dan is er nu ook Sram GX Eagle Transmission, een iets betaalbaarder alternatief voor XX SL, XX en X0 Eagle Transmission. Nou ja, betaalbaar; je bent voor toch minstens nog 1.150 euro kwijt. Dan krijg je een een derailleur, een cassette, een ketting, een schakelaar en een voorblad, maar geen cranks. Dat is de transmissie zoals ik die gebruikt heb. En ja, je leest het goed, ik gebruik hier niet het woord ‘groep’, want dat heeft Sram in de ban gedaan. Je moet nu ’transmission’ zeggen, in het Nederlands ‘aandrijving’ of ’transmissie’. Verwar dat laatste woord overigens niet met ‘versnellingsbak’. Die aanduiding heeft uitsluitend betrekking op geheel gesloten systemen als die van Pinion. En gesloten, dát is Sram Eagle Transmission zeker niet.
Snelle montage
Althans, als het gaat om de blootstelling aan de elementen. Als systeem is Transmission wél gesloten; op Transmission-onderdelen passen alleen andere Transmission-onderdelen. Derailleur, cassette en ketting, het hoort allemaal bij elkaar. Alleen de schakelaar valt daarbuiten. Ja, Sram brengt een speciale pod controller voor z’n Transmission-systemen. Maar alle reeds bekende Sram AXS-schakelaars werken ook. Waarvan acte, want het GX Eagle Transmission testspul dat ik op een een Giant Trance X Advanced E+ Elite monteerde, heb ik gewoon bediend met de rocker paddle die al af fabriek op deze e-mountainbike op zit.
Ik zeg het hierboven wat terloops, dat ik de groep zelf gemonteerd heb. Met twee vingers in m’n neus. Omdat de montage geheel anders verloopt dan je gewend bent, is het desondanks niet onpraktisch de online handleiding erbij te houden. Die gidst je stap voor stap door het proces. De juiste de kettinglengte is cruciaal is voor het functioneren van het systeem. Daarom heeft Sram in z’n online bike-finder van nagenoeg iedere mountainbike met UHD-derailleurmontage de juiste kettinglengte vermeld.
Zitten de onderdelen op je bike? En zijn derailleur en schakelaar via bluetooth met elkaar verbonden? Dan hoef je niéts meer af te stellen. Sterker, dat kán niet eens. Die kleine inbusboutjes om de uiterste standen van de derailleur mee af te bakenen? Zijn weg. Die b-schroef waarmee je de afstand van het bovenste derailleurwieltje en de cassette extreem nauwkeurig moet afstellen? Verdwenen. Dat betekent ook dat de chain gap tool weg kan uit je gereedschapskist. De enige nog mogelijk afstelling is het uitlijnen van het bovenste derailleurwieltje in een verticaal vlak. Micro-adjust noemt Sram dat. Indien nodig voer je deze finetuning in stapjes van slechts 0,25 millimeter uit met behulp van de shifter op het stuur of de Sram AXS-app op je telefoon.
Sram GX Eagle Transmission: specificaties en prijzen
Er zijn nog volop andere technische details die Sram GX Eagle Transmission onderscheiden van reguliere derailleursystemen. Wil je exact weten wát er allemaal nieuw is aan Transmission? En wat nu precies het nut is van UDH en de nieuwe derailleurmontage rechtstreeks aan het frame? Ik verwijs je dan graag naar ons nieuwsbericht over de lancering. Daar vind je ook alle prijzen en nagenoeg alle gewichten.
Hoe rijdt Sram GX Eagle Transmission?
Eerst een disclaimer
We hebben al genoeg geschreven hebben over wat Sram Eagle Transmission anders maakt dan conventionele derailleursystemen. Ik neem je daarom liever mee de bergen in. Maar eerst een disclaimer. De testfiets van dienst is, zoals ik je al vertelde, een Giant Trance X Advanced E+ Elite e-mtb. En alhoewel dit een zogenaamde light mountainbike is – hij weegt nog geen twintig kilo – is het koppel toch een niet onaanzienlijke 85 newtonmeter. Oftewel: met name in beklimmingen zijn de krachten die op de aandrijflijn inwerken groter dan op een spierfiets. Maar dat niet alleen; dankzij de elektrische trapondersteuning ligt óók de gemiddelde snelheid hoger, zéker in heuvel- en bergachtig terrein.
Dat alles stelt niet alleen nóg hogere eisen aan de stijfheid, sterkte en slijtvastheid van een derailleursysteem in het algemeen, maar heeft ook een fundamentele invloed op de werking van GX Eagle Transmission in het bijzonder. Ik moet dat toch even uitleggen, want het is van belang voor je perceptie van Srams nieuwste schakelsysteem. In zijn review van de X0 Eagle Transmission heeft collega Jeroen het over een bepaalde traagheid die het Transmission-systeem eigen is. Die traagheid – of beter: minder hoge schakelsnelheid – wordt veroorzaakt doordat Sram de cassette zodanig heeft vormgegeven, dat de ketting uitsluitend van krans kan wisselen als de positie ten opzicht van de stijghulpen optimaal is. In de praktijk komt dat erop neer, dat na een schakelinstructie niét altijd direct een schakelactie volgt. En al helemaal niet als je meerdere kransjes in één keer wilt opschakelen. Jeroen ervaart die vertraging – alhoewel meestal relatief gering – niet als positief.
Ideaal voor e-mountainbike?
Echter, op een e-mountainbike doet dat probleem zich niet of in veel geringere mate voor. Juíst vanwege de trapondersteuning en de doorgaans hogere snelheid. Althans, dat is mijn ervaring tijdens de tochten die ik met de Giant e-mountainbike in de bergen rond het Comomeer heb gemaakt. Vanwege het motortje dat helpt met trappen is de rotatiesnelheid van de cassette in beklimmingen doorgaans dusdanig hoog, dat de ketting meestal feilloos naar een grotere krans verhuist. Zélfs op de soms kneitersteile mulatierri boven het Noord-Italiaanse meer.
Hier speelt GX Eagle Transmission z’n troeven uit. Op e-mountainbikes met een normaal derailleursysteem van Sram, zowel elektronisch als mechanisch, is af fabriek de multishift-modus van de schakelaar uitgeschakeld. Per schakelinstructie gaat de ketting dus maar één krans omhoog of omlaag. Wil je drie kransen opschakelen? Dan moet je drie keer drukken. De gedachte achter deze beperking is dat je niet je ketting en/of cassette aan gort trapt als je in de turbo-modus op een steile helling een schakelactie uitvoert.
Schakelen in mulitishift-modus
Bij GX Eagle Transmission kan de multishift-modus op een e-mountainbike wél geactiveerd blijven. Sterker, Sram adviseert dat zelfs. Terecht, want het schakelsysteem kan het prima hebben. In tegenstelling tot de spierfiets met X0 Sram Eagle Transmission van collega Jeroen, is de vertraging in de schakelvoortgang op een e-mountainbike zelden problematisch. Ja, na een schakelinstructie op het stuur ‘wacht’ de ketting met verspringen tot er schakelhulpen in de buurt zijn. En doet dat tijdens een multishift-actie bij iédere krans. Maar leidt dat zelden of nooit tot problemen. Integendeel; omdat je dankzij de ondersteuning je momentum kunt vasthouden, is bijna iedere schakelactie feilloos raak. Een bizarre ervaring.
Je ziet dat ik hierboven met de woorden “zelden” en “bijna” een kleine slag om de arm hou. Reden: als de snelheid té ver terugvalt en de trapfrequentie té traag wordt, kan de cassette zich in de ketting te verslikken, waardoor het systeem akoestisch van zich doet spreken. Als ik dit voorleg aan Sram wordt dit bevestigd. “Je kunt het systeem ‘voor de gek houden’ met een hele trage pedaaltred”, zo hoor ik. “Maar zolang je een trapfrequentie aanhoudt van zestig omwentelingen of meer per minuut, heeft de ketting altijd genoeg tijd om zich van de ene naar de andere krans te verplaatsen.”
Symbiose tussen mens en machine
Dat komt overeen met mijn eigen ervaring. Maar dat betekent wel, dat zélfs Sram GX Eagle Transmission je niet van de verplichting ontslaat om anticiperen op de hindernissen die je in het terrein voor je wielen kunt krijgen. Wie als een blinde, losgeslagen malloot een berg op wil beuken, zonder acht te slaan op de schakeltechniek, is dus bij Sram nog steeds aan het verkeerde adres. Logisch, zou ik haast zeggen. Ondanks alle geavanceerde constructies en technieken blijft mountainbiken óók met GX Eagle Transmission een samenspel tussen mens en machine. En alhoewel die machine op een zeer hoog niveau staat, moet je er als mens wel je aandacht bij houden.
Maar dat alles laat onverlet dat Sram GX Eagle Transmission de lat heel erg hoog legt als het gaat om schakelprecisie en -gemak op een e-mountainbike. In vergelijking tot GX Transmission zijn de conventionele GX Eagle AXS-derailleur en -cassette die af fabriek op de Giant Trance X Advanced E+ Elite e-mountainbike zitten, echt kansloos. Waar GX Eagle Transmission het wel aflegt ten opzicht van een reguliere GX Eagle AXS-derailleur is de batterijduur. Ik kan het niet met uren staven, maar ik heb sterk de indruk dat de batterij op de GX Eagle Transmission-derailleur toch echt sneller leeg is. Bij navraag zegt Sram daar het volgende over: “We geven een accuduur op van 25 uur. Dat is inderdaad iets minder dan bij de gewone Eagle AXS-groepen. Dat komt omdat de nieuwe koppeling meer demping biedt en de elektromotor daardoor per schakelactie meer stroom trekt.”
Sram Transmission versus Shimano?
Qua schakelen heeft de concurrentie eveneens het nakijken; op een e-mountainbike functioneert GX Eagle Transmission significant beter dan de bekende Hyperglide Plus-schakelgroepen van Shimano, mechanisch of elektrisch. Shimano heeft overigens ook mechanische en elektrische derailleursystemen in huis die specifiek bedoeld zijn voor gebruik op e-mountainbikes. Ik doel hier op Linkglide. Shimano claimt met Linkglide ten opzichte van z’n Hyperglide-systemen niet alleen soepeler schakelen, maar ook een tot drie keer langere levensduur. Omdat noch ik noch mijn collega’s hier ervaring mee hebben opgedaan, kunnen we over Shimano’s Linkglide helaas nog geen oordeel vellen.
Conclusie
Ken je het spreekwoord ‘op ieder potje past een dekseltje’? Het potje is hier de e-mountainbike en het dekseltje het nieuwe GX Eagle Transmission-derailleursysteem van Sram. Want alhoewel de Amerikaans-Europese onderdelenmaker nadrukkelijk anders beweert, lijkt GX Eagle Transmission speciaal gemaakt voor mountainbikes met elektrische trapondersteuning. Dat ís overigens niet zo; van alle denkbare fabrikanten staan er voor modeljaar 2024 offroad-spierfietsen in startblokken, die allemaal uitgerust zijn met Sram GX Eagle Transmission. Maar dat neemt niet weg, dat GX Eagle Transmission en e-mountainbikes heel goed samen gaan.
Srams nieuwe schakelsysteem lost namelijk een aantal specifieke e-bike-problemen op. Het niet goed kunnen schakelen onder zware belasting, zéker als het om meerdere kransen in één keer gaat, is daarvan de belangrijkste. Dankzij de stijfheid van de direct met het frame en de achteras verbonden derailleur, de zeer zorgvuldig op de cassette aangebrachte stijghulpen en zeker niet te vergeten de geavanceerde elektronica, kan je met GX Eagle Transmission ook onder last meerdere versnellingen in één keer opschakelen. Stil, soepel en betrouwbaar, keer op keer. En dat is knap van Sram, want met z’n traditionele derailleursystemen is dat niet mogelijk. Of beter: het kán wel, maar met een hoop kabaal en met een verhoogd risico aan schade aan ketting en cassette. Dito trouwens voor de conventionele systemen van Shimano, die het op een e-bike niet veel beter vanaf brengen.
“Sram GX Eagle Transmission lost een aantal specifieke e-bike-problemen op. Het niet goed kunnen schakelen onder zware belasting, zéker als het om meerdere kransen in één keer gaat, is daarvan de belangrijkste.”
Dus ja, ik ben enthousiast over Sram GX Eagle Transmission. Niet alleen over hoe het schakelt, maar ook als het gaat om andere kenmerken. Zoals de snelle en makkelijke montage, de betere verhoudingen op de cassette, de betere kettinglijn, de zeer degelijke constructie en de geringere inbouwbreedte. Daar staat tegenover dat GX Eagle Transmission zwaarder is dan ‘gewoon’ GX Eagle AXS en tevens duurder. Echter, nu ik ervaring met het nieuwe systeem heb, zou ik niet meer terug willen naar het oude.
Dat wil zeggen: op een e-mountainbike. Op een spierfiets heb ik, op mijn ritten afgelopen voorjaar op een Specialized Epic World Cup na, nog onvoldoende ervaring met Sram Eagle Transmission opgedaan. Maar gezien het feit dat een flink aantal 2024 testfietsen hoogstwaarschijnlijk uitgerust zal zijn met GX Eagle Transmision, gaat dat wel goed komen. Ik hou je op de hoogte.
