Reizen | Zuid-Tirol, Italië: de Demut-passage

Tekst en foto’s: Arjan Kruik

Net als zoveel verhalen over mountainbikeroutes in het Italiaanse Zuid-Tirol begint ook dit verhaal over de Demut-passage met een wereldoorlog. Of beter: met twee wereldoorlogen, want zowel de Eerste van 1914-1918 als de Tweede van 1940-1945 spelen een rol. Toen de Italianen na afloop van de Eerste Wereldoorlog het zuidelijke deel van het Oostenrijkse Tirol confisqueerden, werd de nieuwe grens tussen beide landen zoveel mogelijk over de Alpenhoofdkam getrokken. Zo ook boven het Pustertal, het dal dat de scheiding vormt tussen de Alpen en de Dolomieten. De grensstenen van wit marmer die toen geplaatst zijn liggen er nog steeds.

Voor de verklaring van het feit dat het in dit grensgebied tegenwoordig zo goed mountainbiken is, moet je naar de vooravond van de Tweede Wereldoorlog, als in Italië Benito Mussolini aan de macht is en in Duitsland en Oostenrijk Adolf Hitler het voor het zeggen heeft. Beide autocraten kunnen het ideologisch aardig met elkaar vinden, dat is het probleem niet. Maar in Zuid-Tirol leeft een Duitstalige meerderheid die de Italianen liever kwijt dan rijk is. En zo ontstaat bij de Italiaanse fascisten de angst dat Hitler zijn voormalige landgenoten weer “Heim ins Reich” wil halen. Niet eens zo’n gek idee, Hitler komt namelijk onder andere aan de macht met de belofte dat hij de gevolgen van de nederlaag van 1918 ongedaan gaat maken.

De ‘Ik-vertrouw-je-niet-linie’

En dus begint Mussolini, ondanks dat hij een coalitie vormt met Nazi-Duitsland, met de bouw van de Vallo Alpino, een keten van versterkingen langs de grens met Oostenrijk. De Italiaanse bevolking noemt dit immens kostbare bouwproject de ‘Linea non mi fido’, de ‘Ik-vertrouw-je-niet-linie’. De bouwwerkzaamheden stoppen pas in 1942, als Duitsland  dreigt de levering van grondstoffen aan z’n zuidelijke bondgenoot te staken. Maar goed, van die wantrouwige en bouwlustige Benito kan je nu profiteren, ook in de Karnische Alpen die zich vanaf Sexten naar het oosten toe uitstrekken. De kazematten en observatieposten die daar zijn gebouwd staan inmiddels allemaal op instorten, maar de relatief brede en gematigd stijgende toegangswegen zijn ruim tachtig jaar later nog steeds in gebruik. Niet om troepen en materieel naar boven te brengen, maar wandelaars en mountainbikers…

Omhoog over een strada militare

De Demut-toer – genoemd naar één van de toppen die de bergkam sieren – omvat ruim 1.500 hoogtemeters en dertig kilometer. Geen schokkende hoogte of afstand dus. Echter, zo blijkt als we hem op de parkeerplaats van de lift naar het ski- en wandelgebied Helm ontmoeten, onze gids Arno Feichter neemt liever het zekere voor het onzekere. Hij heeft deze tocht vaker met journalisten en fotografen gemaakt en weet uit ervaring dat met name het schieten van plaatjes zo nu en dan behoorlijk tijdrovend kan zijn. En dus stelt hij voor de eerste 700 hoogtemeters met de gondel af te leggen. Geen probleem Arno, wat jij wil…

En dus sturen we niet pas na anderhalf uur, maar al na een kwartier onze bikes in oostelijke richting, langs de strada militare die ons naar de toppen van de Karnische Alpen zal voeren. Al snel komt er twijfel in me op: was het nemen van de gondel wel zo’n goed idee? Natuurlijk, het spaart tijd. Maar warm fietsen is er nu niet bij. Terwijl de stijgingspercentages al direct naar 15 procent en meer schieten. Plus: boven de tweeduizend meter is de lucht nou eenmaal dunner. En als je vers uit een gondel stapt, dan komt dat – althans, bij mij – extra hard aan.

Gelukkig komt na een twintig minuten trappen de motor eindelijk een beetje op gang. Wat ook helpt: de stijging vlak een beetje af. Fijn, want daardoor heb ik lucht over om eens om me heen te kijken. Diep beneden me ligt Sexten, daarachter domineert de grijze rotsmassa van de Sextner Dolomieten het uitzicht. Een een aantal toppen – de Elferkofel en de Zwölferkofel – overschrijdt de drieduizend meter. Bizar, wat een panorama! Als we even later de bergkam bereiken opent het uitzicht ook naar het noorden toe: wit besneeuwde Alpentoppen zover je kan kijken. Wow!

Raketbrandstof

Vlak voor de Sillianer Hütte is het gedaan met rustig fietsen. En niet zo’n beetje ook. Deze hut ligt op een soort van bult en de weg ernaartoe heeft een stijgingspercentage van ruim twintig procent. Na een kleine twintig meter gooi ik wegens ontplofte benen de handdoek in de ring. Henk volgt niet veel later en zelfs onze eigen powerhouse Frank – die toch écht wel een stevig potje kan bergbeuken – moet zich gewonnen geven. Nee, dan gids Arno. Ik wil niet zeggen dat-ie fluitend omhoog peddelt, maar zo ziet het er wel uit. Je ziet de wandelaars op het pad dan ook wantrouwend naar z’n trapas loeren; zit daar nou een motortje of niet? Niet dus, het is gewoon Arno’s eigen motor. En die loopt klaarblijkelijk op raketbrandstof. Wat een power…

Op het terras bij de hut blijkt de werkelijkheid toch iets prozaïscher: geen raketbrandstof, maar gewoon koolhydraten. Maar wel heel veel, in de vorm van een groot bord Kaiserschmarren met poedersuiker en pruimencompote. Ehh, mevrouw, doet u mij ook maar zo’n bord…

Op en neer over de kam

Even voorbij de Sillianer Hütte passeren we nog wat oude, vervallen kazematten en dan is het gedaan met de militärstraße en gaat de route verder over een smalle trail Of beter: trails, want de kam ligt vol met paden. Gelukkig weet Arno precies de weg. Niet zo gek, hij vertelt dat dit de vijftiende keer is dat hij dit jaar de Demut-passage rijdt: “Vaak op een e-mountainbike, veel mountainbikers die hier tegenwoordig komen hebben een motortje onder hun bike hangen. Maar op een biobike is het natuurlijk het leukst!”

Maar wel of geen motortje, dat maakt Arno helemaal niets uit. Ik had het er net al over, maar Arno’s rijtechniek is echt mindblowing. Een supertechnische klimsectie die wij bij wijze van spreke met de fiets over de schouders al nauwelijks kunnen overmeesteren, rijdt hij met een mix van brute kracht en trial-technieken gewoon omhoog. We kijken elkaar met open mond aan: huh, hoe kán dit!? Later, na deze trip, ben ik ben ook met een paar andere Zuid-Tiroler bike-guides op pad. En wat blijkt: allemaal kennen ze Arno! Z’n skills zijn ook bij de locals legendarisch.

De trail slingert afwisselend door Oostenrijk of Italië. Dan weer links van de kam, dan weer rechts. Op de noordhelling, aan de Oostenrijkse kant dus, ligt een laagje verse sneeuw. En ondanks dat we pas halverwege september zitten, is ijzig koud. Alles dat ik in m’n rugzak heb zitten gaat aan; thermovest, windjack, muts, handschoenen. Zo zie je maar, in de bergen moet je overal rekening mee houden, ook al is het voor je gevoel nog volop zomer.

… en dan de Demut-passage

En dan zijn we er, bij de Demut-passage. Als je er rijdt snap je wel dat ze de route naar deze sectie genoemd hebben. Het smalle pad is een slingerende traverse onder de toppen van de Demut en de Schöntalhöhe. De een 2.592 meter hoog, de ander 2.635. Dat betekent dat er zo’n vierhonderd meter supersteile rots boven ons ligt. En dito ónder ons. Vallen is hier dus geen optie.

Even slikken dus en vooral niét naar beneden lijken, maar ver voor je uit. En rustig doortrappen. M’n hartslag schiet desondanks de hoogte in. En dat ligt dit keer niet aan de dunnere lucht of het stijgingspercentage… Gelukkig gaat alles goed, op het laatste deel na. Daarvoor zijn mijn rijtechniek en vooral kracht op dit moment ontoereikend. Natuurlijk rijdt Arno er gewoon omhoog, ik verwacht inmiddels niet anders. Maar fietsmaatje Frank laat zich deze niet kennen en blijft ook de gehele Demut-passage in het zadel. Forza Frank, forza!

Na de traverse eten we bij een steenmannetje een paar reepjes en maken we de obligatoire groepsfoto. Altijd leuk voor later. Maar dan snel weer verder, want na feitelijke Demut-passage volgen nog twee van zulke traversen. Pittig. Want iedere keer dat ik denk dat we er zijn, volgt er nóg een. En telkens weer is het flink aanpoten, want de trail slingert niet alleen van links naar rechts, maar zo nu en dan ook stevig omhoog en omlaag. Pff, dit is heel andere koek dan een rondje Amerongen…

Erla-trail

Klim je normaal gesproken omhoog om daarna te kunnen afdalen over toffe trails – dat is in ieder geval meestal mijn insteek – bij de Demut-ronde ligt dat toch iets genuanceerder. De klim en de daarop volgende spectaculaire kam-trail staan centraal en de afdaling hangt er eigenlijk maar een beetje bij. Wat ik bedoeld is dat je tijdens de terugkeer naar het startpunt een groot aantal hoogtemeters ‘verspilt’ met afdalen over brede grindpaden. Tja, dan is nou eenmaal de aard van deze verder fenomenale hooggebergtetocht. Maar gids Arno is natuurlijk niet van gisteren en hij bespeurt de teleurstelling bij Henk en vooral Frank. Die had zich erop ingesteld om tot in het dal trails te rijden…

Arno weet raad. Natúúrlijk weet deze topgozer raad! In plaats van de kortste weg naar beneden te nemen, dirigeert hij ons weer omhoog. Doel: de Erla-trail. Die biedt volgens Arno ruim zeshonderd hoogtemeters bochtenplezier. Frank en Henk fleuren weer helemaal op; hiervoor trappen ze graag nog een paar honderd hoogtemeters extra omhoog! Erger, ze zetten het gas erop, zodat ik happend naar adem moet lossen. Ga je gang gasten, mijn benen willen niet meer…

De Erla-trail is een regelrechte topper. Geen minutieus geshapete kuipbochtenbonanza, maar eerder wat ze hier een natur-trail noemen, gemaakt met zo min mogelijk inzet van graafmachines en andere hulpmiddelen. Dat maakt deze trail heerlijk uitdagend, maar zonder dat onze skills overvraagt worden. Beneden, bij het dalstation van de gondelbaan kijken we Arno vragend aan. Nog een keer? Tegen zoveel enthousiasme kan onze Zuid-Tiroolse begeleider natuurlijk geen nee zeggen en dus suizen we tien minuten later nogmaals over de Erla naar beneden. Wat een afsluiting van een topdag!