Test | Cannondale Topstone Carbon 2 Lefty 2022

Tekst: Frank Germann // Foto’s: Arjan Kruik

Met speciale dank aan Klein Tweewielers voor het rijkaar maken van de testfiets.

Cannondale Topstone Carbon 2 Lefty: mix van racefiets en mountainbike?

“Rij door, doe het. Gravel, singletrack, afgeragde achterafpaadjes, wat dan ook. Met de grip en het comfort van de Cannondale Topstone Carbon gravelbike liggen alle wegen open”, zegt Cannondale op z’n website over z’n nieuwe dubbelgeveerde gravelbike Topstone Carbon. Maar vul in plaats van ‘Cannondale Topstone’ de naam ‘Cannondale Scalpel’ in en de tekst klopt ook. Dus wat is het idee? Moeten we nu met de gravelbike hetzelfde terrein in als met de mountainbike? Maar daar hebben we die Scalpel toch al voor? Ik weet niet hoe het met jou zit, maar ik vind dat door elkaar heen schuiven van fietscategorieën wel een beetje verwarrend. Bovendien: moet je dat wel willen, met een gravelbike “singletrack” en “afgeragde achterafpaadjes” rijden?

“Tsja, wat ik wel of niet wil is helemaal niet relevant. Sommige fabrikanten kunnen de verleiding hun gravelbikes steeds terreinwaardiger te maken nou eenmaal niet weerstaan. Gewoon, omdat het kan.”

Tsja, wat ik wel of niet wil is natuurlijk niet relevant. Sommige fabrikanten – waaronder dus Cannondale, maar tevens een aantal andere eigenzinnige fietsenmakers – kunnen de verleiding hun gravelbikes steeds terreinwaardiger te maken nou eenmaal niet weerstaan. Gewoon, omdat het kan. En bovendien raken ze daarmee bij een deel van de markt een gevoelige snaar, want ze verkopen deze ATB’s met racestuur ook nog. Dus wie ben ik om te zeggen dat je zulke offroad-gravelbikes helemaal niet nodig hebt omdat er al zoiets bestaat als de mountainbike? Ik zou het daarom liever omdraaien. Tel je zegeningen en verheug je over de uitgebreide keuzemogelijkheden die de huidige fietsmarkt biedt. Wil je offroad rijden met een racestuur? Gewoon doen. Sterker: ik heb het zelf ook gedaan. Ik heb de Cannondale Topstone Carbon 2 Lefty afgelopen zomer meegenomen naar het kleine maar fijne Alpenland Slovenië.

Gravelbike met voor- én achtervering: hoe werkt dat?

Kingpin-achtervering: flexend frame met scharnierpunt

“Onze oplossing voor de meest veeleisende gravelaars heet Kingpin, het onderhoudsvrije, vederlichte antwoord op al je gebeden”. Altijd mooi, dit soort ronkende marketingtaal, maar wat is een kingpin? Cannodale liet zich voor deze naam waarschijnlijk inspireren door de bout waarop de trucks van een skateboard kunnen kantelen, zodat je bochten kunt maken. Die bout heet ook kingpin. De kingpin bij de Cannodale Topstone is de gelagerde verbinding van zitbuis en staande achtervork. Had de vorige generatie Topstone daar nog cartridgelagers zitten, voor het huidige model zijn glijlagers gebruikt. Lichter en, gezien de relatief geringe beweging die ze moeten faciliteren, zeker zo functioneel.

Ondanks de suggestie die het prominente gebruik van de naam Kingpin door de marketeers wekt, is deze koppeling slechts een onderdeel van een groter geheel. In het frame van de Topstone zijn namelijk op een aantal plekken flexzones aangebracht, afgeplatte, doosvormige buissecties die bij belasting van onderaf – lees: een kei of wortel waar je met je achterwiel overheen rijdt – gecontroleerd kunnen doorbuigen. Gecombineerd met het centrale kingpin-scharnierpunt heeft Cannondale zo’n 10 mm veerweg bij de achteras en plusminus 30 mm bij het zadel weten te creëren, zónder de complexiteit en het additionele gewicht van een veersysteem met hevels en een demper, zoals op een volledig geveerde mountainbike. Niet duidelijk? In een uitgebreide animatie van Cannondale wordt goed uitgelegd hoe de Kingpin-vering werkt.

Lefty-voorvering: eenbenige voorvork

Gravelbikes met een verende voorvork zijn al tamelijk uitzonderlijk en met een éénbenige verende voorvork zijn ze al hélemaal zeldzaam. Als het aan Cannondale ligt gaat dat veranderen, want hun mountainbikevoorvork Lefty is is er nu ook voor gravelbikes. Lefty Oliver heet-ie en hij beschikt over 30 mm veerweg en weegt 1.340 gram. Ter vergelijking: de Fox Taper-Cast weegt 1.226 gram, de RockShox Rudy komt op 1.227 gram. Cannondale claimt dat de Oliver specifiek is ontwikkeld voor gravelbikes en dus geen aangepaste mountainbike-Lefty is. Maar de techniek binnenin is natuurlijk wel grotendeels gelijk, met name de fameuze naadlagering waarop de binnenpoot makkelijk in en uit de buitenpoot kan bewegen.

Omdat de 30 mm veerweg in vergelijking tot de minimaal 100 mm die een mountainbike-Lefty vrijgeeft fors minder is, heeft Cannondale de demping van de Lefy Oliver geheel aangepast. Wie ongeveerd wilt rijden kan de vering met de knop bovenop de vorkbuis op slot te zetten. Echter, zodra het voorwiel een grover obstakel raakt, wordt de vering geactiveerd. De praktische snelsluiting die we ook al van de grote Lefties kennen, om snel en makkelijk het wiel te kunnen demonteren, vind je ook terug op de Lefty Oliver. Voordat ik er verder op in ga op hoe die dubbele vering rijdt, eerst nog even wat opmerkingen over de transmissie en de remmerij…

Transmissie en remmerij: Shimano GRX

1×11 is lekker simpel, maar het bereik beperkt

Enkelvoudig of dubbel? 1x of 2x? Is het in de racefietserij zo klaar als een klontje dat je 2×11 of 2×12 rijdt en zie je op sportieve mountainbikes tegenwoordig louter enkelvoudige aandrijflijnen, in het gravelsegment is het antwoord veel meer diffuus. Niet voor niets bieden vrijwel alle merken en dus ook Cannondale beide aan: 1x én 2x. Maar goed, de Topstone Carbon 1 Lefty heeft dus maar één voorblad. Lichter en minder ingewikkeld, maar ook met een kleiner bereik. De GRX-cassette heeft 11 tandjes op de kleinste krans en 42 op de grootste, wat een een bereik oplevert van 380 procent. Dat is fors minder dan de 475 procent van de veelgebruikte Shimano GRX 2×11-aandrijflijn. Als je dus geen hardcore bergbeuker bent – en ik ben dat zeker niet – dan kan het geen kwaad om voor je gravelvakantie in het buitenland een kleiner voorblad te steken.

Misschien toch iets grotere remschijven?

Cannondale monteert op de Topstone GRX-remmen met zowel voor en achter remschijven met een diameter van 160 mm. Logisch, want dat doet nagenoeg iédere fabrikant van gravelbikes. Echter, als je het toepassingsgebied van je gravelbike verschuift richting mountainbike, zou je dan ook niet de remmen nét zo capabel moeten maken als die van een mountainbike, dus met grotere schijven en remklauwen met meer massa? Een heikel punt, want té krachtige remmen zijn op een gravelbike niet op hun plaats. Immers, gravelbikebanden hebben minder grip dan mountainbikebanden en blokkeren dus eerder. Om die reden wil je remmen die zich goed laten doseren en aan die eis voldoen de GRX-stoppers zeker. Het probleem is eerder de temperatuur; in combinatie met mijn gewicht van 85 kilo hebben de schijven en remmen – ondanks de koelvinnen op de remblokjes – op de lange en vaak steile Sloveense afdalingen moeite met het afvoeren van de warmte.

Hoe rijdt-ie?

Puur gravelbikegevoel ondanks vering

Goed, dan de vraag waarop iedereen een antwoord wil: rijdt de Topstone Carbon 2 Lefty met z’n vering voor en achter nog als een gravelbike of is-ie daardoor gemuteerd in een halve (of hele) mountainbike? Absoluut het eerste: de Topstone voelt nadrukkelijk niét aan als een mountainbike met een krom stuur. Integendeel; het is een echte gravelbike, alleen dan eentje die op ruwe paden comfortabeler en zeker ook capabeler is dan een doorsnee reguliere gravelbike. Okay, de veerweg aan de achterkant is gering en bovendien ongedempt. Desondanks is het effect voelbaar. Ongeveer zoals bij Treks IsoSpeed-vering op de Checkpoint, maar dan iets nadrukkelijker. En met de gebruikelijke disclaimer, want ook de luchtdruk in de banden speelt bij de comfortbeleving een aanzienlijke rol, zeker met de relatief dikke 44 mm rubbers die om de wielen van de Topstone liggen.

Voorvering: geringe kwantiteit, hoge kwaliteit

Wat dat betreft is de comfortwinst die de Lefty oplevert duidelijker. Ja, 30 mm veerweg is niet veel. Maar de kwaliteit van de vering en demping is erg goed. Dat is niet alleen comfortabeler, maar levert ook meer grip op. Hierdoor ligt, als je durft, de bochtensnelheid veel hoger dan op een starre fiets. Overigens, niet alleen vering en demping spelen hierbij een rol, maar ook de stijfheid van de voorvork. Net als altijd als je met een Lefty onderweg bent, zijn er altijd weer fietsers die ervan overtuigd zijn dat een fiets met met een asymmetrische vork niet koersvast kan zijn. Terwijl ze zelf nog nooit met een Lefty hebben gereden. Ik ga daarom de discussie met deze alwetende medefietsers niet eens meer aan. Wil je niet weten dat de Lefty Oliver snaarstrak stuurt? Jammer voor jou.

Hoera voor de dropper!

Naast de vering speelt natuurlijk nog meer een rol bij de terreinvaardigheid van de Topstone. Zo is er de relatief grote (55 mm) vorksprong met relatief steile stuurhoek (70º). Daarmee slaat Cannondale een brug tussen wendbaarheid en stabiliteit. En dan is er nog de vanaf het stuur verstelbare zadelpen. In Nederland wellicht een overbodige accessoire, op buitenlandse routes een echt aanwinst. Okay, ik heb een mountainbikeachtergrond en ben aan zo’n dropperpost gewend. Maar ook als je vanaf een racefiets overstapt op de de Topstone Carbon moet je écht even de tijd nemen om je het gebruik van de dropper eigen te maken. Moeilijk is dat niet; de bediening met de linker schakelhendel is praktisch en intuïtief en na een tijdje zal je merken, dat je nooit meer buitenlandse paden zonder verstelbare zadelpen wilt rijden.

En op de weg?

Banden eerder beperking dan vering

Op onze foto’s zie je de Topstone uitsluitend over onverharde wegen rijden. Dat beeld is natuurlijk niet representatief. Natuurlijk, het evolutiestadium waarin de Topstone zich bevindt staat al redelijk ver af van de racefietsen waaruit hij is voortgekomen. Maar dat wil niet zeggen dat-ie zich alleen maar op onverhard thuisvoelt. Ook op asfalt gaat-ie best lekker. Nee, hij rijdt zéker niet als een gravelbike à la Cube Nuroad waarmee we eerder reden. Dat is in essentie een racefiets met dikkere banden, met alle bijbehorende rijdynamiek op egale ondergronden. Die dynamiek is bij de Topstone minder aanwezig. Maar niet verdwenen. Verrassend genoeg zijn op asfalt de relatief grof genopte banden meer een beperking dan de vering. Sterker: van vering merk je eigenlijks niks nadeligs. Staand een heuvel opstoempend is-ie net zo direct als een conventionele ‘harde’ gravelbike. En als de voorvering je daarbij hindert, dan zet je die gewoon op slot.

Fors gewicht

Dan kan op asfalt eerder nog het gewicht van de fiets een beperkende factor zijn. Net iets meer dan 11 kg weegt onze test-Topstone en dat is niet niks voor een fiets die dik 5.000 euro kost. En dat verschil voel je bij aanzetten en versnellen. Maar goed, als bij jou kilo’s meer prioriteit hebben dan comfort en controle, dan hebben ze bij Cannondale de SuperSix EVO SE voor je. Deze wedstrijdgravelaar kost ongeveer hetzelfde, maar weegt ruim twee kilo minder. En dan is er nog het stuur dat bij lange asfaltsecties minder prettig is. Of meer specifiek: de onderkant van de stuurbocht. Die is nogal kort, waardoor je bij tegenwind minder comfortabel onderin de beugels kunt hangen. Nou kost een ander stuurtje niet de hele wereld, maar het is natuurlijk fijn als zo’n detail af fabriek al klopt.

Conclusie

Hierboven kraak ik een aantal kritische noten, waardoor ik wellicht de indruk wek dat ik niet zo tevreden ben over de Cannondale Topstone Carbon 2 Lefty. Het tegendeel is waar: ik vind het een geweldige fiets. Dat wil zeggen; voor het beoogde inzetbereik: gravel- en keienpaden in berg- en heuvelachtig terrein, met zo nu en dan een stukje asfalt om daar te komen. Ik had gedurende m’n toer door Slovenië tevens de beschikking over een veel meer racefiets-achtige gravelbike, een Koga Colmaro, en het verschil in rijeigenschappen en terreinkwaliteiten was opzienbarend. Onverharde paden die ik met de Topstone met twee vingers in m’n neus afreed, waren op de Colmaro ronduit een uitdaging. De rijeigenschappen van de Cannondale Topstone Carbon hebben me dus echt overtuigd, zowel als het gaat om de vering als om de geometrie en de zitpositie.

“De Topstone Carbon heeft me volledig gewonnen voor het concept ‘gravelbike’. Althans, voor gravelbiken zoals Cannondale dat ziet. Ik heb met deze fiets spannende en uitdagende routes gereden die ik anders nooit ontdekt zou hebben en avonturen beleefd die ik nooit zal vergeten.”

De Topstone Carbon heeft me bovendien volledig gewonnen voor het concept ‘gravelbike’. Althans, voor gravelbiken zoals Cannondale dat ziet. Hun interpretatie komt overeen met de mijne. Ik heb met deze fiets spannende en uitdagende routes gereden die ik anders nooit ontdekt zou hebben en avonturen beleefd die ik nooit zal vergeten. Maar dat maakt deze Amerikaanse gravelaar nog niet perfect. Ik doel hier met name op de aandrijflijn en de remmen. Voor een fiets die expliciet gepositioneerd wordt als offroad-machine, zijn de gemonteerde verzetten voor mij te zwaar. Het ontnam me zo nu en dan de lol in het omhoog fietsen. En ook de remmen hebben moeite met de harde praktijk van het rijden over onverharde wegen en paden. Het eerste probleem is snel op te lossen, het tweede levert nog wel wat uitdagingen op. Maar Cannondale staat er gelukkig om bekend dat ze uitdagingen niet uit de weg gaan.